ΓΙΑ ΠΟΛΛΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΛΕΓΕΤΑΙ: «ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ, ΧΙΛΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ». Η ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ, ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΕ ΑΠΟΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ, ΚΑΠΟΙΑ ΑΚΟΜΑ ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΑ.
Κείμενο: Ευάγγελος Σ. Σοβαράς (Καστροπολίτης)
Το πρώτο ερώτημα που γεννάται όταν αντικρίζουμε μια φωτογραφία, είναι το ΠΟΥ; Έπονται τα ερωτήματα ΠΟΤΕ και ΠΟΙΟΣ; Στη συγκεκριμένη φωτογραφία εφόσον κατά το μεγαλύτερο ποσοστό απαντήθηκαν τα παραπάνω, κυριάρχησε το ΠΩΣ και το ΓΙΑΤΙ;
Η υπόψη φωτογραφία δημοσιεύεται σε αρκετές σελίδες, βουλγάρικες και μη και ως επί το πλείστον φέρει τους τίτλους «Βούλγαροι στο Διδυμότειχο», «Κάστρο Διδυμοτείχου 1912» και «Ηγέτες στο Διδυμότειχο κατά τη διάρκεια του Βαλκανικού Πολέμου» κα.
Η πιθανή θέση της φωτογραφίας και η θέση του λαξευμένου υπόσκαφου.
ΠΟΥ;
Έχοντας λοιπόν επιβεβαιωμένη την τοποθεσία, όχι μόνο από τη διασταύρωση των πηγών, δηλαδή ότι όντως πρόκειται για φωτογραφία που ελήφθη στο Κάστρο του Διδυμοτείχου και λαμβάνοντας υπόψη και το χαρακτηριστικό λαξευμένο υπόσκαφο που είναι ορατό στο επάνω αριστερό σημείο της, καταλήγουμε ότι πρόκειται για θέση προς τη νοτιοδυτική πλευρά του Κάστρου, μεταξύ του παρεκκλησίου του Αγίου Νικολάου προς τον Άγιο Δημήτριο.
ΠΟΤΕ;
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Βουλγαρική κατοχή του Διδυμοτείχου κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο διήρκεσε από Οκτώβριο του 1912 έως τον Ιούλιο 1913 και ότι όλες οι εκδοχές της διασωζόμενης φωτογραφίας καταγράφουν πως ελήφθη το 1912. Επίσης οι ενδυμασίες και οι στολές που φέρουν οι εικονιζόμενοι είναι χειμερινής περιόδου (μπέρτες, χλαίνες, κλπ), με ορισμένες να ανήκουν στον Βουλγαρικό Στρατό. Η υπόψη φωτογραφία σύμφωνα και με στοιχεία που εξετάζονται παρακάτω, εκτιμάται ότι ελήφθη κατά την πρώτη περίοδο της βουλγαρικής κατάληψης, από Οκτώβριο έως Δεκέμβριο του 1912. Με μία πιο προσεκτική ματιά θα διαπιστώσουμε τις σκιές των ατόμων στο βράχο πίσω τους, που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ελήφθη μεταμεσημβρινές ώρες.
ΠΟΙΟΙ;
Προσεγγίζοντας τα πρόσωπα των εικονιζομένων και σύμφωνα με στοιχεία που αντλήθηκαν από βουλγαρικά αρχεία, αλλά και από συσχετισμό εικόνων της εποχής καταλήγουμε στους παρακάτω: Βλάντε ΣΛΑΝΚΟΦ, Τόντορ ΑΛΕΞΑΝΤΡΟΦ, Ντιμίτριγια ΤΣΟΥΠΟΒΣΚΙ, Νικόλα ΙΒΑΝΩΦ, Χρίστο ΜΑΤΟΦ και Γκεόργκι ΜΟΝΤΣΕΦ. Αρχικά τα εν λόγω ονόματα δεν μας προξενούν ενδιαφέρον, καθώς μας είναι σχεδόν άγνωστα και «ελαφρά τη καρδία» θα μπορούσαμε να πούμε «αδιάφορα». Για να διαμορφώσουμε όμως άποψη επί του θέματος απαιτήθηκε να προβούμε στη συνέχεια της ροής των αναζητήσεων. Έτσι πολύ σύντομα παραθέτω ορισμένα στοιχεία του καθενός εικονιζομένου, με τη σειρά (αριστερά προς δεξιά) της θέσης που κατέχει στην φωτογραφία.
Βλαντιμίρ (Βλάντε) ΣΛΑΝΚΟΦ (1889-1914)
Γεννήθηκε στο Νόβο Σέλο του Στιπ της σημερινής ΠΓΔΜ το 1889. Ήταν ηγετικό στέλεχος της Βουλγαρικής επαναστατικής οργάνωσης ΕΜΕΟ (VMRO). Ήταν ενταγμένος στην ομάδα του Γιάνε Σαντάνσκι και κατόπιν του συντοπίτη του, Τοντόρ Αλεξαντρόφ. Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους συμμετείχε στο Βουλγάρικο στρατιωτικό σώμα πολιτοφυλακής, τα λεγόμενα ως «Μακεδονο-Αδριανουπολίτικα» Συντάγματα Εθελοντών. Έλαβε μέρος στην κατάληψη του Κιλκίς. Το 1914 δολοφονήθηκε στη Σερβία.
Τοντόρ ΑΛΕΞΑΝΤΡΟΦ
Τοντόρ ΑΛΕΞΑΝΤΡΟΦ (1881-1924)
Γεννήθηκε στο Νόβο Σέλο του Στιπ της σημερινής ΠΓΔΜ το 1889. Φοίτησε στο Βουλγαρικό Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης και στην Παιδαγωγική Ακαδημία Σκοπίων και κατόπιν εργάστηκε ως δάσκαλος, ενώ εντάχθηκε από το 1903 στην Βουλγαρική επαναστατική οργάνωση ΕΜΕΟ (VMRO) στην περιοχή των Σκοπίων, όπου ακολούθως αναδείχθηκε επικεφαλής αντάρτικης ομάδας (Τσέτα). Ως Βοέβοδας (αρχηγός) αντάρτικου τμήματος εκτελούσε επιθέσεις και δολιοφθορές. Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους κλήθηκε στο Βουλγαρικό Στρατό ως επικεφαλής σε απόσπασμα των «Μακεδονο-Αδριανουπολίτικων» Συνταγμάτων Εθελοντών. Ενώ το 1913 ανέλαβε επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Βουλγαρικού Στρατού στην περιοχή Στιπ των Σκοπίων και ακολούθως συμμετείχε στις επιχειρήσεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Από το 1920 συνέχισε την εξτρεμιστική του δράση στην περιοχή από το Μοναστήρι και τα Σκόπια μέχρι το Πιρίν της Βουλγαρίας, όπου τελικά το 1924 δολοφονήθηκε. Θεωρείται εθνικός ήρωας στην Βουλγαρία, αλλά και στην ΠΓΔΜ.
Ο Τσουπόβσκι σε φωτογραφία της εποχής και σε ανδριάντα σήμερα στα Σκόπια
Ντιμίτριγια ΤΣΟΥΠΟΒΣΚΙ (1878-1940)
Γεννήθηκε στο χωριό Παπραντίστε των Σκοπίων. Σπούδασε στη Σόφια, στο Βελιγράδι και την Αγία Πετρούπολη, ενώ εντάχθηκε από το 1903 στην Βουλγαρική επαναστατική οργάνωση ΕΜΕΟ (VMRO). Δημοσίευσε έργα του ως συγγραφέας και λεξικογράφος. Μετά το ξέσπασμα του Βαλκανικού Πολέμου το 1912, μετέβη στη Σόφια όπου είχε επαφές άλλους μετανάστες από την περιοχή των Σκοπίων, όπου επέστρεψε και συνέχισε τις προσπάθειες οργάνωσης των τοπικών ομάδων. Στη συνέχεια οργάνωσε στο Βέλες, ένα «παν-μακεδονικό» συνέδριο, όπου συμμετείχαν επαναστάτες από την πτέρυγα της ΕΜΕΟ. Ακολούθως επέστρεψε στην Αγία Πετρούπολη, όπου επιχείρησε την σύνταξη σχεδίου προς τις Μεγάλες Δυνάμεις και τις χώρες της Βαλκανικής Συμμαχίας για την αυτονομία της περιοχής των Σκοπίων. Ήταν ένας από τους ιδρυτές του «Μακεδονικού» Φιλολογικού Συλλόγου, που ιδρύθηκε στην Αγία Πετρούπολη το 1902, και υπήρξε Πρόεδρός της από το 1902 έως το 1917. Διέπρεψε ως συγγραφέας και εκδότης, ενώ ανέλαβε την οργάνωση πολλών «Μακεδονικών» σωματείων. Έγραψε στίχους τόσο στα ρωσικά όσο και στα σλαβικά και εξέδωσε το πρώτο λεξικό (σλαβομακεδονικής – ρωσικής γλώσσας). Κατά το 1913-1914, δημοσίευσε στην Ρωσία την εφημερίδα «Μακεντόνσκι Golosa» (Μακεδονική Φωνή). Θεωρείται από τους σημαντικότερους παράγοντες της λεγόμενης «Μακεδονικής αφύπνισης» στην ΠΓΔΜ.
Νικόλα ΙΒΑΝΩΦ
Ο εικονιζόμενος φέρει στολή Βουλγάρου Αξιωματικού, πλην όμως δεν θα πρέπει να συγχέεται με τον Στρατηγός Νικόλα ΙΒΑΝΩΦ, ο οποίος την ίδια περίοδο ήταν Διοικητής της 2ης Βουλγαρικής Στρατιάς που κατέλαβε την Αδριανούπολη (1912-1913). Ο υπόψη εικονιζόμενος είναι κατά πολύ νεώτερος, καθώς επίσης ο Στρατηγός ΙΒΑΝΟΦ είναι γνωστός και από άλλο φωτογραφικό υλικό της ίδιας περιόδου. Το ότι όμως βρίσκεται καθήμενος στο κέντρο των λοιπών φωτογραφιζομενών, υποδηλώνει ότι είναι ηγετική μορφή των στρατευμάτων που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή του Διδυμοτείχου (όπως το 6ο Σύνταγμα Ιππικού). Ενδεχομένως να πρόκειται για άλλον Αξιωματικό που μετείχε στην κατάληψη του Διδυμοτείχου, όπως π.χ. τον Αλεξάντρ ΤΑΝΕΦ που ήταν Διοικητής των Μονάδων Ιππικού (2η Ταξιαρχία) και καταγόταν από το Βέλες των Σκοπίων.
Χρίστο ΜΑΤΟΦ (1872-1922)
Γεννήθηκε στην Στρούγκα της Οχρίδας (ΠΓΔΜ) το 1872. Ήταν εκπαιδευτικός, συγγραφέας και ηγετικό στέλεχος της Βουλγαρικής επαναστατικής οργάνωσης ΕΜΕΟ (VMRO). Μετά την εξέγερση του Ίλιντεν είναι ένας από τα κύριους εκφραστές της επαναστατικής ιδεολογίας. Ήταν από τους οργανωτές των βουλγαρικών επαναστατικών ομάδων στη Θεσσαλονίκη, όπου συνελήφθη από τους Τούρκους. Καταδικάστηκε και στάλθηκε σε φυλακή στην Αλικαρνασσό, όπου τελικά έλαβε χάρη και αφέθηκε. Μετά την εξέγερση του Ίλιντεν, μετείχε στις διαβουλεύσεις της επαναστατικής οργάνωσης στη Σόφια. Ανέπτυξε σημαντική πολεμική δράση ως στέλεχος του VMRO. Υπήρξε συγγραφέας πολλών βιβλίων με επαναστατικό, φιλολογικό και λογοτεχνικό περιεχόμενο. Πέθανε το 1922 στην Σόφια. Στη φωτογραφία φέρει τη στολή των εθελοντών πολιτοφυλάκων από τα «Μακεδονο-Αδριανουπολίτικα» Συντάγματα Εθελοντών.
Ο Τοντόρ Αλεξαντρόβ και Γκεόργκι Μόντσεβ το 1912
Γκεόργκι ΜΟΝΤΣΕΦ (1883-1913)
Γεννήθηκε στο Πρίλεπ της ΠΓΔΜ το 1883. Αποφοίτησε από το Βουλγαρικό Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης και εκεί έγινε μέλος Βουλγαρικής επαναστατικής οργάνωσης ΕΜΕΟ (VMRO). Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Ίλιντεν, πήρε μέρος σε πολλές μάχες εναντίον του Οθωμανικού Στρατού και ακολούθως ήταν μέλος της Επαναστατικής Επιτροπής της Θεσσαλονίκης όπου ανέλαβε την οργάνωση πολλών Βουλγαρικών αντάρτικων ομάδων. Το 1912 με το ξέσπασμα του Α ‘Βαλκανικού Πολέμου εντάχθηκε στο Βουλγάρικο στρατιωτικό σώμα πολιτοφυλακής, τα λεγόμενα ως «Μακεδονο-Αδριανουπολίτικα» Συντάγματα Εθελοντών, σημειώνοντας ιδιαίτερη πολεμική δράση. Το 1913 συνελήφθη από τον Ελληνικό Στρατό και πέθανε σε αιχμαλωσία στη Θεσσαλονίκη.
ΠΩΣ και ΓΙΑΤΙ;
«Κομιτατζήδες» ονομάστηκαν γενικά οι αντάρτες, τα μέλη του Κομιτάτου (της Επιτροπής) της μυστικών «επαναστατικών» οργανώσεων (Εσωτερική Μακεδονική Οργάνωση – Εσωτερική Θρακική Οργάνωση) που έδρασαν στη Βόρεια Ελλάδα και όχι μόνο, υπηρετώντας τους σκοπούς της Βουλγαρίας στα Βαλκάνια. Τα δεινά και οι βανδαλισμοί των Κομιτατζήδων κατά των ελληνικών πληθυσμών είναι πάμπολλα, γνωστά ή άγνωστα έως σήμερα.
Εθελοντικό Σώμα Πολιτοφυλακής στο Βουλγαρικό Στρατό
Με απόφαση του Στρατηγού Ιβάν ΦΙΤΣΕΦ, Αρχηγού του Βουλγαρικού Στρατού τον Σεπτέμβριο του 1912 οργανώθηκαν τα λεγόμενα «Μακεδονο-Αδριανουπολίτικα» Συντάγματα Εθελοντών ως σώμα πολιτοφυλακής που μαζί με τα Βουλγαρικά στρατεύματα απεστάλησαν στη Θράκη και έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις. Τα Συντάγματα οργανώθηκαν σαν κανονικές στρατιωτικές μονάδες και Διοικητής του Σώματος ανέλαβε ο Υποστράτηγος Νίκολα ΓΚΕΝΕΦ. Συνολικά, η δύναμη της εν λόγω πολιτοφυλακής αποτελούνταν από μια Διοίκηση, 3 Ταξιαρχίες των 4 Ταγμάτων, Επιτελείο, Εφοδιασμό σε τρόφιμα και πυρομαχικά, Στρ.Μουσική, Στρατιωτικό Νοσοκομείο και Τμήμα Μηχανικού-Τεχνικού. Η συνολική δύναμη του Σώματος αυτού, ανήλθε από 6.500 άνδρες τον Σεπτέμβριο 1912 σε 14.670 άνδρες την Άνοιξη του 1913, μεταξύ των οποίων 11.470 από την περιοχή των Σκοπίων, 1.215 από την περιοχή Αδριανούπολης και 2.512 πολίτες του Βασιλείου της Βουλγαρίας.
Βουλγαρικά Στρατεύματα στον σιδηροδρομικό σταθμό Διδυμοτείχου (1912)
Όπως βλέπουμε παραπάνω, και εξετάζοντας συνοπτικά έναν – έναν τους εικονιζόμενους στο Κάστρο του Διδυμοτείχου το 1912, συμπεραίνουμε ότι τελικά δεν πρόκειται για άτομα προερχόμενα από τη σημερινή Βουλγαρία, αλλά κυρίως από μέλη αντάρτικων ομάδων (Κομιτατζήδες) που προερχόταν από την σημερινή περιοχή των Σκοπίων και της ΠΓΔΜ. Το ότι ορισμένοι από αυτούς σήμερα, τιμώνται ως ήρωες και από τις δύο χώρες, φανερώνει την εθνική – σλαβική σχέση μεταξύ τους, αλλά και τα πλοκάμια της τότε επαναστατικής οργάνωσης ΕΜΕΟ (VMRO), η οποία είχε ταυτόχρονη δράση στην περιοχή της Μακεδονίας, αλλά και της Θράκης. Επίσης μας υπενθυμίζει τη δημιουργία ένοπλου στρατιωτικού σώματος το οποίο κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους έδρασε υπό τον Βουλγαρικό Στρατό και αποτελούνταν από εθελοντές πολιτοφύλακες με την επωνυμία «Μακεδονο-Αδριανουπολίτικα» Συντάγματα Εθελοντών. Το υπόψη σώμα μπορεί να αποτελείτο κατά κύριο λόγο από «Σκοπιανούς», αλλά οι αποστολές που έλαβε ήταν στην Θράκη, όπου οι Ελληνικοί πληθυσμοί τη συγκεκριμένοι περίοδο άλλαζαν χέρια κατακτητών και υπόκεινται θυσίες και διωγμούς από τους «ήρωες» διαφόρων εθνικοτήτων.
Η φωτογραφία αυτή από το Κάστρο του Διδυμοτείχου, διασώζεται και μας υπενθυμίζει ότι:
– Η Μακεδονία και η Θράκη παραμένουν πάντα στο στόχαστρο εχθρών και «φίλων». Δεν λησμονάμε, γνωρίζουμε και γρηγορούμε.
Διδυμότειχο, 17 Ιουνίου 2018
Είσοδος του Βουλγαρικού Ιππικού στο Διδυμότειχο (1912)
Πηγή: kastropolites.com
