Του Κώστα Νικολάου
Πλωτός τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) σχεδιάζεται να εγκατασταθεί στον Θερμαϊκό κόλπο, σε μικρή απόσταση από τη Θεσσαλονίκη.
Συγκεκριμένα, η εταιρία Elpedison υπέβαλε πριν λίγες μέρες νέο αίτημα στην ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Υδάτων και Ενέργειας) για εγκατάσταση δύο πλοίων (αντί για ένα που είχε ζητήσει αρχικά) με την απαιτούμενη επιφάνεια για τη χωροθέτηση των πλωτών μονάδων και λοιπών εγκαταστάσεων να ανέρχεται σε περίπου 80 στρέμματα μέσα στον Θερμαϊκό κόλπο, σε απόσταση 3,4 χλμ από τον 6ο προβλήτα του λιμένα Θεσσαλονίκης και 3,1 χλμ από την πλησιέστερη ακτή στα δυτικά [1].
Λέγοντας υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) εννοούμε το ορυκτό φυσικό αέριο που δεν μεταφέρεται μέσω αγωγών σε αέρια μορφή, αλλά ψύχεται στους -162°C για να υγροποιηθεί και να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις με πλοία σε πλωτούς σταθμούς, όπου ξαναμετατρέπεται σε αέριο, και στη συνέχεια διοχετεύεται με δίκτυα αγωγών αερίου για χρήση σε σπίτια και βιομηχανία. Είναι λοιπόν το LNG ένα ορυκτό αέριο, που σε όλες του τις μορφές αποτελείται από μεθάνιο [2,3].
Τα τελευταία χρόνια, η παγκόσμια ζήτηση για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) ως πηγή ενέργειας αυξάνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Για να καλυφθεί αυτή η ζήτηση, απαιτείται μεγάλος αριθμός εγκαταστάσεων όπως πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης, πλοία και τερματικά για την αποθήκευση, επεξεργασία και μεταφορά LNG. Οποιαδήποτε αστοχία σε αυτές τις εγκαταστάσεις μπορεί να εκθέσει τους εργαζόμενους, το περιβάλλον και τους κατοίκους κοντινών οικισμών σε μεγάλους κινδύνους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι απώλεια ελέγχου καύσιμων προϊόντων όπως το LNG μπορεί να οδηγήσει σε ατυχήματα με καταστροφικές συνέπειες όπως πυρκαγιά και έκρηξη [4].
Το LNG μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ρύπανση. Συγκεκριμένα, κατά την καύση LNG, υπάρχει συχνά μια απρογραμμάτιστη «διαρροή μεθανίου», η οποία μπορεί να εκπέμψει υποξείδιο του αζώτου (Ν2Ο)και μεθάνιο (CH4) στην ατμόσφαιρα. Αυτή η «διαρροή μεθανίου» είναι πολύ πιο επιβλαβής ως αέριο θερμοκηπίου σε σύγκριση με το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) κατά σχεδόν 80 φορές, συγκρίνοντας τα ίδια ποσά εκπομπής [5].
Για τη Θεσσαλονίκη, η εγκατάσταση πλωτού σταθμού στον Θερμαϊκό κόλπο σημαίνει ότι η θαλάσσια αύρα θα μεταφέρει καθημερινά τους ρύπους αυτούς από τον Θερμαϊκό σε ολόκληρη την πόλη.
Ωστόσο, υπάρχει προς το παρόν ελάχιστη γνώση αυτού του φαινομένου, το οποίο οδηγεί στην αύξηση ενός νεοεμφανιζόμενου ρύπου χωρίς να υπάρχει κανονιστικό πλαίσιο. Ακόμη και η εφαρμογή της διεθνώς νεοεισαχθείσας νομοθεσίας δεν προβλέπει τη «διαρροή μεθανίου» και είναι τρομακτικό ότι, ενώ η χρήση του LNG αυξάνεται δραματικά, οι διατάξεις που θα καλύπτουν τη «διαρροή μεθανίου» καθυστερούν, προκαλώντας τεράστια ποσά ρύπανσης [6-8].
Το LNG που επαναεριοποιείται σε τερματικούς σταθμούς ενέχει επίσης σημαντικούς κινδύνους για την ασφάλεια. Εάν αναφλεγεί στην πηγή, οι ατμοί LNG μπορεί να μετατραπούν σε φλεγόμενη «πύρινη λίμνη» όπου καίγονται σε πιο υψηλές θερμοκρασίες από άλλα καύσιμα και δεν μπορούν να κατασβεστούν. Οι πυρκαγιές LNG αναπτύσσουν τόσο υψηλές θερμοκρασίες που μπορούν να προκαλέσουν εγκαύματα δεύτερου βαθμού ακόμα και σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου. Κατά συνέπεια, οι εγκαταστάσεις LNG ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για τους πληθυσμούς που βρίσκονται κοντά [3,9].
Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αξιολόγησε μια σειρά ατυχημάτων σε εγκαταστάσεις LNG και τις σχετικές έρευνες για τέτοια συμβάντα, διαπιστώνοντας ότι το LNG παραμένει μια ουσία υψηλού κινδύνου [10].
Τις τελευταίες δεκαετίες, πολλά σοβαρά ατυχήματα συνέβησαν σε τερματικούς σταθμούς LNG. Ενδεικτικά και μόνο, ένα ατύχημα σε εργοστάσιο αποθήκευσης LNG στις ΗΠΑ (πολιτεία Ουάσιγκτον) το 2014 οδήγησε σε τραυματισμούς αρκετών εργαζομένων, εκκένωση εκατοντάδων ανθρώπων από τις εστίες τους και εκτόξευση βαρέων αντικειμένων σε απόσταση πολλών εκατοντάδων μέτρων μετά από μια ισχυρή έκρηξη [11]. Ένα ατύχημα σε τερματικό σταθμό LNG στην Αλγερία το 2004 σκότωσε 27 και τραυμάτισε 74 ανθρώπους [12].
Οι κίνδυνοι που συνδέονται με το LNG είναι ιδιαίτερα σοβαροί όταν οι τερματικοί σταθμοί εισαγωγής LNG είναι κοντά ή μέσα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, όπως η περίπτωση της Θεσσαλονίκης. Τα ζητήματα ασφάλειας και οι επιπτώσεις των συγκεντρωμένων υποδομών εισαγωγής ορυκτών καυσίμων με συγκέντρωση μεγάλων ποσοτήτων ενός επικίνδυνου αερίου, δεν μπορεί να αγνοηθούν. Στην περίπτωση ατυχήματος, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να δημιουργηθεί ένα φλεγόμενο νέφος, του οποίου η διασπορά θα είναι απρόβλεπτη, φτάνοντας χιλιόμετρα μακριά. Πολλοί εκτιμούν έως και 5 χλμ. Οι συνέπειες για την πόλη της Θεσσαλονίκης θα είναι ανυπολόγιστες.
Αντίθετα, με δεκαετείς έρευνες στην Ελλάδα [13] αποδείχθηκε ότι είναι εφικτή η αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας και τοπική κατανάλωση με χωροθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) σε μικρή κλίμακα, χωρίς επιπτώσεις περιβαλλοντικές-κοινωνικές-οικονομικές, με λειτουργία έξω από το χρηματιστήριο ενέργειας και με κοινωνική ιδιοκτησία και διαχείριση από τους ίδιους τους πολίτες (κυρίως δια μέσου ενεργειακών συνεταιρισμών). Με αυτόν τον δρόμο μπορεί να ανακτηθεί η ενέργεια ως κοινό αγαθό στα χέρια των πολιτών και να πάψει να είναι εμπόρευμα που οδηγεί σε ενεργειακή φτώχεια.
*Ο Κώστας Νικολάου είναι Διδάκτωρ Χημικός Περιβαλλοντολόγος, Επισκέπτης Καθηγητής ΑΠΘ
Πηγές:
[1] Energypress.gr, 24.5.2023
[2] Howarth R.W., A bridge to nowhere: methane emissions and the greenhouse gas footprint of natural gas, Cornell University, 2014
[3] Kieninger F., Robb E., LNG: The liquid path to climate chaos, Friends of the Earth – Europe and Food & Water Action Europe, 2022
[4] Animah I., Shafiee M., Application of risk analysis in the liquefied natural gas (LNG) sector: An overview, Journal of Loss Prevention in the Process Industries, Volume 63, 2020
[5] Ushakov S., Stenersen D., Einang P.M., Methane slip from gas fuelled ships: A comprehensive summary based on measurement data, J. Mar. Sci. Technol. 2019, 24, 1308–1325
[6] Herdzik J., The impact of methane slip from vessels on environment, J. KONES 2018, 25, 149–155.
[7] Boviatsis M., Alexopoulos A.B., Theodosiou M., A proactive international regulation system based on technological innovations against emerging environmental threats. In Proceedings of the Conference on Environmental Science and Technology, Rhodes, Greece, 4–7 September 2019
[8] Polemis D., Boviatsis M., Legal and Policy Issues While Evaluating the Sustainability of a Floating Storage Regasification Unit: The Case of Alexandroupoli Greece, Sustainability, 2023, 15(5), 4660
[9] The Threat of Fracked Gas Exports in the Rio Grande Valley, The Architectural League NY
[10] Chemical Accident Prevention & Preparedness – Learning from incidents involving liquefied natural gas (LNG) on fixed sites, Minerva – European Commission, 2020
[11] The Storage and Transportation of LNG: What Could Go Wrong? Delaware Currents, 2021
[12] Liquefied Natural Gas (LNG) Infrastructure Security: Issues for Congress, Congressional Research Service, 2008
[13] Νικολάου Κ., Προς μια κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά δίκαιη χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)”, Περιοδικό για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 23-24(68-69), 2023
