Ο Ερωτισμός των Θρακών
Πανάρχαιος και Διαχρονικός
(Από το βιβλίο του Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη ”Ψηφίδες από την Θράκη του χτες”)
Ο ερωτισμός, ήταν στοιχείο συνοδευτικό της φήμης, της μυθολογίας και της ιστορίας των Θρακών και μάλιστα διαχρονικά. Στην εικόνα αυτή, συνέβαλε βασικά η πολυγαμία των αρχαίων Θρακών, αλλά και η διαδεδομένη λατρεία θεοτήτων, που σχετίζονταν με οργιαστικές τελετές και άλλα στοιχεία, στα οποία σήμερα δίδεται διάθεση ερωτική, αλλά και καθαρά σεξιστική.
Άλλωστε , στις μέρες μας, ένα από τα χαριτολογήματα του ανδρικού πληθυσμού του νομού Έβρου, ήταν ότι «εμείς καταγόμαστε από τον μοναδικό αρσενικό νομό της Ελλάδας».
Ένα χαριτολόγημα που αργότερα, το διεκδίκησε και ο έτερος ιστορικά νεόκοπος νομός, ο νομός του Πειραιά!!!
Συνώνυμη του χαρακτηριστικού ερωτισμού των Θρακών, ήταν η λατρεία του Διονύσου. Πιθανολογείται, ότι από τους χρόνους των Πελασγών, λατρεύονταν στη Θράκη ο θεός του κρασιού και της γονιμότητας.
Ο Διόνυσος, ο γιος της Σεμέλης, ανατράφηκε από νύμφες στα Θρακικά βουνά κατά την Ελληνική Μυθολογία. Οι αρχαίοι Έλληνες, όπως είναι γνωστό, πήραν από τους Θράκες τη λατρεία των Μουσών, την καλλιέργεια της γης, αλλά και ορισμένους κανόνες και τεχνικές της πολεμικής τέχνης.
Άλλωστε κατά την Μυθολογία ο Διόνυσος εισήγαγε την άμπελο στη Θράκη και δώρισε από εκεί στους ανθρώπους τον οίνο. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι λειτουργούσε Μαντείο του Διονύσου στις ψηλές κορφές της Ροδόπης. Αργότερα το Μαντείο αυτό είχε επισκεφθεί ο Μέγας Αλέξανδρος και ο πατέρας του Οκταβιανού Αυγούστου. Στα Άβδηρα υπήρχε ναός του Διονύσου και ετελούντο αγώνες τα «Διονύσια». Αγαπημένο θέμα των ψηφιδωτών στα κτίριά τους ήταν η άκρως ερωτική μυθολογική σκηνή της συνεύρεσης της Λήδας με το Δία, ο οποίος είχε μεταμφιεσθεί σε κύκνο.
Ένα τέτοιο μισοκατεστραμμένο ψηφιδωτό του 2ου μ. Χ. βρέθηκε στην Πλωτινούπολη, δίπλα στο Διδυμότειχο.
Σ’ αυτό η Λήδα εικονίζεται γυμνή και ανάμεσα στα πόδια της εικονίζεται ο κύκνος. Οι διαστάσεις του δαπέδου είναι 3,14Χ3,10 μ.
ΤΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ ΟΡΓΙΑ.
Μιλώντας με σημερινούς όρους και σημασίες, συνήθως δίνουμε διαστρεβλωτικές έννοιες, σε όσα οι Αρχαίοι εννοούσαν όταν χρησιμοποιούσαν τις ίδιες ακριβώς λέξεις. Έτσι θα πρέπει θα πρέπει να διευκρινίσουμε εδώ, ότι οι όροι «μυστηριακές τελετές» ή «οργιαστικές τελετές» δεν έχουν το ίδιο ακριβώς νόημα με τη σημερινή χρήση τους.
Βασικά η λέξη «μυστηριακός» προέρχεται από το αρχαίο ρήμα μυώ , που σημαίνει κλείνω τους οφθαλμούς. Όταν αναφερόμαστε σε θρησκευτικές τελετουργίες η λέξη «μυώ», σημαίνει ότι οδηγώ κάποιον στα απόκρυφα πράγματα μιας θρησκείας. Αυτό σημαίνει ότι «μύστης» είναι αυτός που συμμετέχει από κοινού με τα μέλη μιας μυστηριακής κοινότητας, σε κοινές δοξασίες, κοινές τελετές, κοινά συμπόσια και σε ό,τι άλλο περιλαμβάνεται σε κάθε περίπτωση, που μπορεί να είναι οινοποσία, χορός, γλέντι και ό,τι άλλη ήθελε προκύψει. Η λέξη «όργιο» εξάλλου στην αρχαία σημασία της, καθώς τη συναντούμε σε όλες τις μυστηριακές θρησκείες, δεν σημαίνει απαραιτήτως σεξουαλικό όργιο ή άλλες πράξεις ακολασίας. Αντίθετα είχε τη σημασία της συμμετοχής σε πράξεις κάθαρσης της ψυχής και σώματος. Ταυτόσημος του ασυγκράτητου ερωτισμού και των οργίων, είναι ο θεός Διόνυσος, οι τελετές του, αλλά και όσοι τον ακολουθούσαν. Στα Άβδηρα υπήρχε ναός του Διονύσου αλλά και θρησκευτική οργάνωση, η οποία τελούσε τα περιώνυμα μυστήρια με τα μέλη της τους «συμμύστες» και τον επικεφαλής «αρχιβουκόλο». Ο τόπος που τελούνταν τα μυστήρια αυτά, ονομάζονταν «μάγαρον».
ΑΛΛΕΣ ΟΡΓΙΑΣΤΙΚΕΣ ΛΑΤΡΕΙΕΣ.
Στη Θράκη λατρεύτηκε επίσης η σεληνιακή θεότητα Βενδίς ή Βένδις. Η λατρεία αυτής της θρακικής θεότητας, γίνονταν σε βαθιές σπηλιές. Οι γιορτές της είχαν οργιαστικό περιεχόμενο, χωρίς να αποκλείεται ακόμα και η θυσία νεανίδων προς τιμή της. Έμοιαζαν με τις αντίστοιχες γιορτές της Φρυγίας προς τιμήν του θεού Σάβαζου. Σε ορισμένα αγάλματα η Βενδίς, παριστάνετο ως ανδρογυναίκα, που κρατάει δύο λόγχες.
Οι Θράκες που κατοικούσαν κατά τους κλασσικούς χρόνους στον Πειραιά είχαν ιδρύσει ιερό της, που ονομάζονταν «Βενδίδειο» και στις 19 και 20 του μηνός Θαργιλιώνος οργάνωναν θεαματικές γιορτές με λαμπαδηφορίες εφίππων. Αυτές τις γιορτές είχε παρακολουθήσει και ο Σωκράτης, ο οποίος κατεβαίνοντας στον Πειραιά για το σκοπό αυτό είχε μείνει στο σπίτι του αδελφού του ρήτορα Λυσία, του Πολέμαρχου. Αλλά και η θεά του έρωτα η Αφροδίτη, λατρεύονταν στη Θράκη με την επωνυμία Μορφώ.
Στην Αίνο, παραθαλάσσια πόλη υπήρχε ναός της στην τοποθεσία Ζήρυνθος, όπου θυσιάζονταν σκύλοι προς τιμήν της.
ΟΙ ΠΑΡΕΝΔΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΒΑΠΤΕΣ.
Οργιαστική και ιδιαίτερα θορυβώδης ήταν και η λατρεία της Θρακικής θεότητα της Κοττυτώς. Οι ιερείς της ονομάζονταν Βάπτες, γιατί όταν γίνονταν η τελετή της μύησης, τους εμβάπτιζαν μέσα σε νερό για καθαρμό ψυχής και σώματος. Οι τελετές που οργάνωναν οι Βάπτες έμειναν στη ιστορία για την ακολασία τους και την ανηθικότητά που επικρατούσε.
Άνδρες ντυμένοι γυναικεία, χόρευαν κάτω από τους ήχους έντονης και οργιαστικής μουσικής.
Στην Αθήνα, όπου υπήρχαν οπαδοί της Κοττυτώς, οι οργιαστικές τελετές τους θεωρούνταν ξενόφερτες και πολλές φορές προκαλούσαν το δημόσιο αίσθημα εξαιτίας της ελευθεριότητάς τους, των νυκτερινών οργίων και του επιτρεπτού κάθε ακολασίας. Οι κωμικοί ποιητές πολλές φορές διέσυραν τους ιδιόρρυθμους Βάπτες, από σκηνής. Ιδιαίτερα μάλιστα ο κωμικός Εύπολις στην κωμωδία του «Βάπται» τα… είχε σούρει κατά το κοινώς λεγόμενο στον Αλκιβιάδη, ο οποίος όπως είναι γνωστό κατηγορήθηκε για ποικίλες παρεκκλίσεις, και για τον οποίο υπήρχαν ενδείξεις, ότι ήταν Βάπτης.
Ο Αλκιβιάδης, εξοργισμένος για το διασυρμό, εκδικήθηκε αργότερα τον Εύπολι, που τον έριξε στη θάλασσα κατά τη διάρκεια της εκστρατείας των Αθηναίων εναντίον της Σικελίας.
Τους Βάπτες είχε διακωμωδήσει και ο Αριστοφάνης, ενώ για την ύπαρξη τους έκανε λόγο και ο Αισχύλος στο χαμένο έργο του για τους «Ηδωνούς».
ΣΥΖΗΓΟΙ ΣΤΗΝ ΠΥΡΑ.
Ο Ηρόδοτος, περιγράφει και ανθρωποθυσίες που έκαναν οι αρχαίοι πολυγαμικοί Θράκες. Όταν δηλαδή πέθαινε κάποιος, γίνονταν ένα συμβούλιο φίλων και συγγενών, οι οποίοι αποφάσιζαν ποια από τις συζύγους του τον αγαπούσε περισσότερο όσο ζούσε. Η… τυχερή σφαγιάζονταν από τον πλησιέστερο συγγενή και ενταφιάζονταν με το σύζυγό της. Οι υπόλοιπες ζούσαν… δυστυχισμένες, γιατί εθεωρείτο όνειδος να αγαπούν λιγότερο το σύζυγό τους! Ας μη νομισθεί όμως ότι ανθρωποθυσίες έκαναν μόνο οι αρχαίοι Θράκες. Η θυσία της Ιφιγένειας στην Αυλίδα ήταν κανονικότατη ανθρωποθυσία. Αλλά και ο Αχιλλέας στην κηδεία του φίλου του Πάτροκλου δεν δίστασε να διατάξει να σφαγιασθούν επί της πυράς, που θα κατέκαιε τη σορό του αγαπημένου του φίλου και δέκα νέοι Τρώες, πολεμιστές, γιοι διακεκριμένων αντιπάλων του.
ΤΑ ΚΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ.
Τα Καβείρια Μυστήρια, που ετελούντο στη Σαμοθράκη, το μοναδικό νησί της Θράκης, αποτελούν μια άλλη περίπτωση, με έντονο και το ερωτικό στοιχείο. Χωρίς να είναι γνωστά πολλά πράγματα για το περιεχόμενο των Καβειρίων Μυστηρίων, επικρατεί η άποψη ότι εκτός του μυστηριακού χαρακτήρα τους, είχαν και έντονο το ερωτικό στοιχείο. Ο Όμηρος γράφει στην Ιλιάδα: «Ζαθέη Σαμοθράκη ένθα και όργια φρικτά θεών και άρρητα βροτοίσιν» (Σεπτή Σαμοθράκη, όπου τελετές προκαλούν ρίγη φόβου, οι οποίες τελούνται προ χάρη των θεών και είναι απόρρητες στους ανθρώπους). Από τον Ηρόδοτο επίσης («Ευτέρπη») γνωρίζουμε ότι στη Σαμοθράκη οι Κάβειροι τελούσαν μεταξύ άλλων τη Θυσία του Φαλλού. Επρόκειτο για ένα μεγάλο ομοίωμα του ανδρικού μορίου, το οποίο, συμβολίζοντας τη δύναμη της φύσης να γονιμοποιεί και να αναπαράγει αενάως, το περιέφεραν κατά τρόπο πανηγυρικό στις εορταστικές τελετές προς τιμή του Διονύσου.
Η παράδοση αναφέρει, ότι στη Σαμοθράκη κατά τη διάρκεια των Καβειρίων Μυστηρίων, γνωρίστηκαν και συνδέθηκαν ερωτικά ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος με την Ολυμπιάδα και από αυτή τη γνωριμία και το γάμο, γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος..
