Καλλιεργούσαν, διατηρούσαν ζώα,
έτρωγαν σιτηρά και όσπρια!
Χρησιμοποιούσαν την κοπριά για λίπασμα!
Του Γιώργου Λεκάκη
Οι πρώτοι οικισμοί στην Ευρώπη με μεγάλο αριθμό κατοίκων (έως 15.000 κάτοικοι) κτίσθηκαν πριν περίπου 8.100 χρόνια, από τις κοινωνίες της Τριπυλίας, μεταξύ των ποταμών Πυρετού[1] και Βορυσθένη[2], στην σύγχρονη έκταση της Μολδαβίας και την Ουκρανίας. Αυτές ήταν μεγαλουπόλεις – μεγατοποθεσίες (εκτάσεως άνω των 100 εκταρίων, έως και 320 εκτάρια!). Ήταν οι μεγαλύτεροι αρχαίοι (4150 π.Χ. – 3950 π.Χ.) οικισμοί στον κόσμο, μέχρι σήμερα! Ήταν ο λεγόμενος σήμερα επιστημονικώς «Cucuteni-Trypillian culture».
Άνθρωποι που ζούσαν σε μεγάλους νεολιθικούς οικισμούς στην δασική στέππα βορειοδυτικά του Πόντου / Μαύρης Θάλασσας, πριν από περίπου 6.000 χρόνια καλλιεργούσαν καλλιέργειες και διατηρούσαν ζώα, αλλά κατανάλωναν μια διατροφή που αποτελείτο κυρίως από σιτηρά / δημητριακά και όσπρια (κυρίως μπιζέλια). Η διατροφή με δημητριακά και έως και 46% όσπρια, ήταν ισορροπημένη σε θερμίδες και απαραίτητα αμινοξέα.
Περίπου 15.000 άνθρωποι μπορεί να ζούσαν σε αυτές τις οργανωμένες κοινωνίες της Trypillia / Τρυπυλίας, εξοπλισμένες με «σπίτια συνεδριάσεων» (δηλ. κάτι σαν βουλές ή δημαρχεία) και γειτονιές.
Ο αρχαιολόγος Johannes Müller και ο αρχαιοβοτανολόγος Wiebke Kirleis ανέλυσαν τα ισότοπα σε οστά ανθρώπων και ζώων και συνέκριναν την χημική τους σύσταση με μετρήσεις ισοτόπων που ελήφθησαν από απανθρακωμένα μπιζέλια, κόκκους δημητριακών και δείγματα εδάφους από διάφορους οικισμούς της Τρυπυλίας.
Διαπίστωσαν ότι τα μπιζέλια ήταν πλούσια σε πρωτεΐνη και παρείχαν απαραίτητα αμινοξέα. «Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι ένα μεγάλο ποσοστό των βοοειδών και των προβάτων κρατείτο σε περιφραγμένα βοσκοτόπια», εδήλωσε ο παλαιοοικολόγος Frank Schlütz. «Επί πλέον, η κοπριά των ζώων χρησιμοποιήθηκε από τους ανθρώπους για την εντατική λίπανση ιδιαίτερα των μπιζελιών», πρόσθεσε.
Τέλος, το άχυρο μπιζελιού τότε μάλλον ταϊζόταν στα ζώα.
Αυτοί οι πρώτοι μεγαπληθυσμοί της Ευρώπης δημιούργησαν μια προηγμένη, ολοκληρωμένη μεγα-οικονομία, που περιλάμβανε εξελιγμένη διαχείριση της κοπριάς. Ο θάνατός τους δεν εξαρτήθηκε από οικονομικούς λόγους, αλλά από κοινωνικούς [Hofmann et al., PLoS One. 14, e0222243 (2019)].
ΠΗΓΗ: Fr. Schlütz, κ.ά. «Isotopes prove advanced, integral crop production, and stockbreeding strategies nourished Trypillia mega-populations», ed. D. Piperno, Smithsonian Institution, Fairfax, VA, 120 (52) e2312962120, https://doi.org/10.1073/pnas.231296212, Proceedings of the National Academy of Sciences / PNAS, 18.12.2023. Πανεπιστήμιο του Κιέλου. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 19.12.2023.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Νυν Προύθος. Ο αρχαίος ελληνικός ποταμός Πυρετός > Porata > Prut > Burat. Στα αρχαία ελληνικά αναφέρεται κι ως Ἱέρασος > Hierasus > Γεράσιος / Gerasius – βλ. Ηρόδ., Γ. Λεκάκης «Ποταμωνυμικά».
[2] Ποταμός Δάναπρις > Δνείπερος. – βλ. Γ. Λεκάκης «Ποταμωνυμικά».
http://www.arxeion-politismou.gr/2023/12/protes-megaloupoleis-Thrakes-Pontioi.html?spref=fb&fbclid=IwAR0TPp5muc7ty42Ul2wC12OGK3cTsJxvAW4s7WlmIrI5GreRJ5Fb7c9-nec
