Παύλος Γεωργιάδης: Αγωνία για την επιβίωση των μελισσών στον Έβρο

Η διαχείριση της “επόμενης ημέρας” μετά την εθνική καταστροφή από τη μέγα-πυρκαγιά στο νομό Έβρου φαίνεται πως έχει δύο κύριους πυλώνες. Ο ένας αφορά την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, με κορωνίδα το Δάσος της Δαδιάς, μια προσπάθεια που συντονίζεται απευθείας από το Μέγαρο Μαξίμου με επικεφαλής τον πρώην υφυπουργό περιβάλλοντος, κ. Giorgos Amiras – Γιώργος Αμυράς. Ο άλλος αφορά την καταγραφή, αποζημίωση και αποκατάσταση των ζημιών που προξενήθηκαν στην αγροτική οικονομία, τις περιουσίες και τις υποδομές και συντονίζεται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και τον υπουργό κ. Σταύρος Κελέτσης – Stavros Keletsis με τη συνδρομή των ερευνητών του ΕΛΓΟ Δήμητρα.

Ο μεγάλος γρίφος είναι η προτεραιοποίηση των αναγκών, αλλά και η αποδοτική εφαρμογή λύσεων οι οποίες μπορούν να επιδράσουν συστημικά, πολλαπλασιαστικά, αλλά και ανταποδοτικά. Αυτό απαιτεί μία προσέγγιση που βλέπει συνολικά την ευρύτερη υδατολεκάνη και την αγροτική οικονομία της περιοχής που κάηκε, η οποία αφορά δασικές εκτάσεις στα ορεινά και καλλιεργητικές εκτάσεις στα πεδινά. Γιαυτό είναι απαραίτητο αυτοί οι δύο πυλώνες να λειτουργήσουν συνδυαστικά, μιας και το ζητούμενο είναι όχι μόνο να φέρουμε την περιοχή όσο το δυνατό πιο κοντά σε αυτό που ήταν πριν τη φωτιά, αλλά και να υπάρξει ο κατάλληλος ολιστικός σχεδιασμός ώστε η αναγέννηση να δώσει τη δυνατότητα να στηθεί κάτι σε πιο στέρεα, βιώσιμη βάση.

Αυτή τη στιγμή, απόλυτη προτεραιότητα πρέπει να δωθεί στη διαχείριση των μελισσοσμηνών που επιβίωσαν από τη φωτιά. Το φθινόπωρο είναι η αναπαραγωγική περίοδος για τις αποικίες των μελισσών και άρα η πιο κρίσιμη περίοδος για την επιβίωση τους. Η μαζική έλλειψη γύρης για πρωτεϊνική υποστήριξη της διαχείμασης τους είναι κάτι που δεν φέρνει σε απόγνωση μόνο τους μελισσοκόμους της περιοχής, αλλά απειλεί άμεσα τη μακροχρόνια διαδικασία της αναγέννησης και της αποκατάστασης.

Στη φωτιά χάθηκαν περίπου 2.500 κυψέλες. Οι μέλισσες στις 22.000 κυψέλες που διασώθηκαν είναι οι μοναδικοί επικονιαστές στην τεράστια έκταση του 1 εκατ στρεμμάτων που χάθηκαν. Πρόκειται για τον πιο σημαντικό, αρχικό κρίκο στην αλυσίδα της αναγέννησης των δασικών και αγροτικών οικοσυστημάτων. Αν χαθούν αυτές οι μέλισσες, το κόστος της αποκατάστασης θα είναι υπερπολλαπλάσιο, γιαυτό και τώρα πρέπει να θεωρηθούν εθνικός θησαυρός που πρέπει να διασωθεί πάση θυσία, ανεξάρτητα από το όποιο κόστος.

Η ελληνική πολιτεία καλείται να ξεπεράσει τον εαυτό της και να να κινηθεί τάχιστα (εντός των επόμενων εβδομάδων) για την επιβίωση των μελισσών. Δύο είναι οι άμεσες ανάγκες, σύμφωνα με τους μελισσοκόμους της περιοχής:

Οικονομική υποστήριξη για την άμεση μεταφορά των κυψελών σε μακρινές περιοχές όπου υπάρχει γύρη (Δράμα, Σέρρες, Χαλκιδική), με δεδομένες τις φωτιές και στη γειτονική Ροδόπη. Σε αυτήν πρέπει να περιλαμβάνονται τα έξοδα καυσίμων για τη μεταφορά, καθώς και έξοδα διαμονής 4-5 ημερών για να μπορέσουν οι μελισσοκόμοι να βοηθήσουν τα σμήνη τους να προσαρμοστούν. Το συνολικό κόστος ανέρχεται σε περίπου 440.000 ευρώ.

Η ανυπαρξία ζωτικού χώρου για τοποθέτηση των κυψελών απαιτεί διατροφική ενδυνάμωση των μελισσιών με τη μορφή αντικαταστατού γύρης για πρωτεϊνική υποστήριξη και ζαχαροζύμαρων για υδατανθρακούχα τροφή. Την περίοδο που καταστράφηκαν, τα μελίσσια ήταν πολύ δυνατά γιατί είχε αρχίσει η προετοιμασία για φθινοπωρινές μελιτοφορίες,. Άρα η έλλειψη υδατανθράκων (ενέργειας) δεν είναι τόσο σοβαρή όσο η έλλειψη πρωτεϊνών. Χωρίς αυτές δε μπορούν να δημιουργηθούν τα δομικά στοιχεία για την επιτυχή αναπαραγωγή της βασίλισσας σε κάθε μελισσοσμήνος. Το συνολικό κόστος για την χορήγηση τροφής ανέρχεται σε περίπου 660.000 ευρώ.

Αυτό το 1 εκατ. ευρώ είναι η πιο σημαντική, αρχική επένδυση που πρέπει να γίνει για να εξασφαλιστεί η διαδικασία της αναγέννησης της περιοχής, πέρα από τις όποιες αποζημιώσεις θα πρέπει να δοθούν από τον ΕΛΓΑ για την απώλεια του ζωικού κεφαλαίου (μελισσών και βασιλισσών) και εξοπλισμού (κυψέλες, πλαίσια, κυρήθρες, αποθηκευμένες τροφές). Αν δεν κατατεθεί αυτό το ποσό ΑΜΕΣΑ στους λογαριασμούς των δικαιούχων μελισσοκόμων, στη βάση των δηλώσεων καλλιέργειας, τότε δεν έχει νόημα να ξοδευτεί ούτε ένα ευρώ περισσότερο σε οποιαδήποτε δράση αποκατάστασης. Η ερημοποίηση και ο θάνατος της περιοχής θα είναι αναπόφευκτο, με δεδομένο ότι οι μέλισσες είναι οι επικονιαστές του 80% των φυτών και πάνω από 130 καλλιέργειες από τις οποίες τρέφεται ο άνθρωπος.

Παράλληλη, και εξίσου σημαντική, είναι η αποκατάσταση της μελισσοκομικής χλωρίδας στην περιοχή, μέσω της φύτευσης μελισσοκομικών θάμνων και δέντρων μεταξύ φθινοπώρου 2023 και άνοιξης 2024. Τα ενδεικνυόμενα για την περιοχή είδη περιλαμβάνουν: κουμαριές, κουτσουπιές, καστανιές, λαδανιά, φασκόμηλο, δενδρολίβανο, λεβάντα, κ.α. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει συνδυαστικά με την αποκατάσταση των ζημιών στο μελισσοκομικό πάρκο Κοτρωνιάς Σουφλίου. Δίνει, όμως, και την ευκαιρία δημιουργίας νέων στις καμένες ορεινές περιοχές της Λευκίμμης, των Λουτρών, του Αβάντα και της Κίρκης. Αλλά και σε άκαυτες περιοχές στα βόρεια, πχ. Μεταξάδες και Πεντάλοφο, για την ενίσχυση των μελισσοσμηνών στα επόμενα χρόνια.