Το τέλος του 2023 και η αρχή του 2024 βρήκαν την Ελλάδα μεταξύ των δέκα πρώτων χωρών από πλευράς πληθωρισμού παγκοσμίως, στην ίδια λίστα με την Αργεντινή, τα Μαλάουι και την Ζιμπάμπουε (εξού και ο σχετικός δημοσιευόμενος πίνακας της Παγκόσμιας Τράπεζας). Τη βρήκαν στη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις πρώτες της ευρωπαϊκής ηπείρου μαζί με την πρωταθλήτρια Τουρκία (71,12%). Βεβαίως δεν έχουμε γίνει και Τουρκία (αν αυτό… παρηγορεί την κυβέρνηση), όμως η Ελλάδα εκινείτο στην αρχή του 2024 σε επίπεδα πληθωρισμού ίδια ή και ελαφρώς υψηλότερα από χώρες όπως η Ρωσία (που ζει σε πολεμικές συνθήκες) ή η Νορβηγία (όπου οι ιδιαιτέρως υψηλοί μισθοί της πλουσιότερης χώρας της Ευρώπης τροφοδοτούν έναν άνευ προηγουμένου πληθωρισμό ζήτησης). Και, ω της εκπλήξεως, σε πολύ χειρότερη θέση από την δεχόμενη πολεμική επίθεση Ουκρανία (3,7% έναντι 8,33% στην Ελλάδα).
Σύμφωνα με τον αναλυτικό πίνακα της Κομισιόν και της Eurostat που δημοσιεύει σήμερα η ΑΥΓΗ της Κυριακής, μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης μόνον η Μάλτα (10,1%) έχει υψηλότερο πληθωρισμό τροφίμων έναντι της Ελλάδας.
Πρώτη και στα Βαλκάνια
Αλλά η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο πληθωρισμό τροφίμων και στα Βαλκάνια . Οι πίνακες της Ε.Ε. είναι αποκαλυπτικοί:
Αλβανία 7%, Βοσνία-Ερζεγοβίνη 3,32%, Βουλγαρία 4,98%, Κοσσυφοπέδιο 2,4%, Βόρεια Μακεδονία 1,9%, Μαυροβούνιο 1,3%, Ρουμανία 5,64%, Σερβία 7,2%, Σλοβενία 2% και Τουρκία 71,12%.
Η σύγκριση με τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου είναι επίσης καταλυτική:
Ισπανία 7,45%, Ιταλία 4,1%, Γαλλία 3,1%, Ελλάδα 8,33%, Μάλτα 10,1%, Κύπρος 2,81% (έχει μηδενίσει τον ΦΠΑ εδώ και μερικούς μήνες σε 1.200 και πλέον είδη πρώτης ανάγκης, μεταξύ των οποίων και τα τρόφιμα).
Αλχημείες
Η κυβέρνηση για «να αποδείξει» την πρόοδό της στον τομέα της καταπολέμησης του πληθωρισμού τροφίμων χρησιμοποιεί έναν ευρύτερο εναρμονισμένο κοινοτικό δείκτη που περιλαμβάνει και άλλα είδη πέραν των τροφίμων (καπνά και ποτά κατά κύριο λόγο). Έτσι ο πληθωρισμός τροφίμων για τον Δεκέμβριο του 2023 αντί του κανονικού 8,33% εμφανίζεται στο 7,1% τον Ιανουάριο και αντί του 8,94% τον Δεκέμβριο του 2023 στο 7,6%. Με την ίδια τακτική καταγράφεται και ο πληθωρισμός τροφίμων του Φεβρουαρίου 2024. Βεβαίως υπάρχει μια ελαφρότατη αποκλιμάκωση από την περιοχή του 8% στην αντίστοιχη του 7%, όμως η κυβέρνηση χρησιμοποιώντας τον ευρύτερο δείκτη θέλει να «παίζει» με πληθωρισμό τροφίμων στην περιοχή του 5%. Η καθημερινότητα όμως των πολιτών, που στη διατροφή και τη στέγη καταναλώνουν το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι του εισοδήματός τους, είναι διαφορετική και ζοφερή.
Με βάση λοιπόν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης στα τρόφιμα έχει αυξηθεί τα τελευταία δύο χρόνια κατά 25,8%, ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό (αποτύπωση σε μέσα επίπεδα) και βέβαια υπάρχουν προϊόντα που έχουν υπερδιπλάσια αύξηση.
Πλέον χαρακτηριστική η περίπτωση του ελαιολάδου. Το +67% που καταγράφηκε στην Ελλάδα ήταν το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μετά το +69% της Πορτογαλίας, ενώ ακολούθησε η Ισπανία στην 3η θέση με το +63%. Ο μέσος όρος ανατίμησης για την Ευρωζώνη στη διετία διαμορφώθηκε στο 50%, λόγω κυρίως εισαγωγών από χώρες του μεσογειακού αφρικανικού Βορρά. Πάντως, καθώς στην αγορά από τον Μάρτιο «πέφτει» το ελαιόλαδο νέας εσοδείας, στην Ελλάδα λόγω εκτεταμένης ακαρπίας θα είναι μάλλον ακριβότερο από πέρυσι και έτσι οι προοπτικές τουλάχιστον για αυτό το προϊόν διαγράφονται δυσοίωνες.
Από την επιμέρους ανάλυση των στοιχείων που παραθέσαμε και από τα όσα αποτυπώνονται και στους δημοσιευόμενους πίνακες προκύπτει ότι το 2022 και το 2023 δεν υπάρχει καμία απολύτως μεταβολή επί τα βελτίω. Και κατά τα δύο έτη η γενικότερη αύξηση του πληθωρισμού τροφίμων είναι της τάξης του 11,7% και τα περί πτωτικής τάσης που διαλαλεί η κυβέρνηση είναι προφανέστατο ότι αποτελούν απλώς προπαγάνδα.
Τα πρόστιμα
Αλήθεια, τι νόημα έχει η επιβολή ενός τεράστιου προστίμου της τάξης των 700.000 ευρώ σε μια εταιρεία κατεψυγμένων λαχανικών (για την «Αίνος» η αναφορά), όταν μάλιστα αυτή η εταιρεία κατέχει μερίδιο αγοράς χαμηλότερο του 10% και πουλάει σε τιμές κάτω από το 50% των αντίστοιχων τιμών που πουλάει ο leader του κλάδου; Ο οποίος τυχαίνει να ανήκει σε «αγαπημένο» στην κυβερνητική οικογένεια fund, που έχει «σαρώσει» τα τελευταία χρόνια από νοσοκομεία μέχρι ασφαλιστικές εταιρείες και ό,τι άλλο πωλείται σε αυτήν τη χώρα;
Στο κύμα διαμαρτυρίας για το θέμα που σάρωσε τα social media την εβδομάδα που πέρασε έγινε εμφανές ότι οι καταναλωτές δεν τρώνε κουτόχορτο (έστω και φρεσκο-κατεψυγμένο) και κατανοούν πολύ καλά ότι ένα εξοντωτικό πρόστιμο σε μια εταιρεία που πουλάει φασολάκια κατεψυγμένα στα 2,40 περίπου ευρώ το κιλό μάλλον ευνοεί αυτήν που πουλάει το ίδιο προϊόν άνω των 4 ευρώ το κιλό και μάλλον καθόλου δεν προστατεύει τον καταναλωτή από τον πληθωρισμό.
Τώρα μετά φανών και λαμπάδων ο κ. Σκρέκας και ο κ. Μητσοτάκης ανακοινώνουν σαρακοστιανά καλάθια, για να ακολουθήσουν τα πασχαλινά. Μια ματιά στην πορεία του πληθωρισμού τροφίμων από τότε που η φαεινή ιδέα Γεωργιάδη για τα «καλάθια του νοικοκυριού» μπήκε σε εφαρμογή θα έπειθε ότι όλες οι κυβερνητικές γραμμές «στραβωθήκαν και αποτύχαν» για να παραφράσουμε τον γνωστό στίχο του Διονύση Σαββόπουλου.
Η κατά τον γνωστό τρόπο μικρή μείωση του πληθωρισμού τροφίμων τον Φεβρουάριο ήταν αποτέλεσμα της παγκόσμιας τάσης στις διεθνείς αγορές και όχι κάποιο ιδιαίτερο κατόρθωμα της ελληνικής κυβέρνησης. Για τον Μάρτιο η κυβέρνηση διαχέει προς πάσα κατεύθυνση ότι θα υπάρξει νέα υποχώρηση λόγω των παρεμβάσεων Σκρέκα. Οψόμεθα, διότι η τιμή της λαγάνας και των σαρακοστιανών οσονούπω θα απασχολήσει την τσέπη των καταναλωτών.
Πάντως ακόμη και με τον τρόπο που μετράει η κυβέρνηση, ο κλαδικός δείκτης τροφίμων, ποτών και καπνικών προϊόντων της Ε.Ε. έφτασε τον Φεβρουάριο στις 130 μονάδες, που σημαίνει ότι οι συσσωρευμένες ανατιμήσεις σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα έχουν ξεπεράσει το 30%!
Το κόστος ενέργειας – Προοπτικές
Έχουμε αναλύσει επανειλημμένως ότι οι βασικοί παράγοντες οι οποίοι παγκοσμίως καθορίζουν τις τιμές των τροφίμων είναι:
1. Η τιμή της ενέργειας, που επηρεάζεται κυρίως από γεωπολιτικές εξελίξεις. Παρά την υποχώρηση σε ρεύμα και φυσικό αέριο, τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή και τα πέριξ του Περσικού κόλπου τεκταινόμενα (Χούθι κ.λπ.) κάνουν ιδιαίτερα αβέβαιη την εξέλιξη στο μέτωπο αυτό.
2. Η κλιματική αλλαγή. Η εκτεταμένη ακαρπία σε σειρά καλλιεργειών, η καταστροφή μεγάλου μέρους της παραγωγής κηπευτικών λόγω Θεσσαλίας και Daniel ή δημητριακών στη Λατ. Αμερική λόγω Ελ Νίνιο είναι κάτι που δεν δείχνει τάσεις αντιστροφής καθώς οι φυσικές καταστροφές πολλαπλασιάζονται.
3. Οι οικονομικές πολιτικές και τα επιτόκια. Αυτές καθορίζονται από αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών (επιτόκια) αλλά και από τους ιδεολογικούς και πολιτικούς προσανατολισμούς των εθνικών κυβερνήσεων (π.χ. μείωση ή μηδενισμός ΦΠΑ σε κρίσιμες κατηγορίες προϊόντων) ή από την έλλειψη τέτοιων αποτελεσματικών πολιτικών (π.χ. κυβέρνηση Μητσοτάκη στην Ελλάδα)
Τούτων δοθέντων μάλλον θα ήταν πολύ νωρίς για να υποστηριχθεί πως οι προοπτικές για το 2024 διαγράφονται ευοίωνες.
