ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΗΓΙΟΥ
“ΜΕΓΑ ΖΑΛΟΥΦΙ”
ΜΠΑΜΠΟΥΣΙΑΡΑΙΟΙ ΡΗΓΙΟΥ
«Από τον κύκλο των μεταμφιέσεων του Δωδεκαημέρου»
Τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων γινόταν και γίνεται το έθιμο των Μπαμπουσιαραίων στο Ρήγιο του Δήμου Διδυμοτείχου.
Δύο παλικάρια μεταμφιέζονται το ένα σε Μπαμπούσιαρο και το άλλο σε γυναίκα του Μπαμπούσιαρου.
Το πρώτο, δηλαδή ο Μπαμπούσιαρος φοράει μια νεροκολοκύθα στο πρόσωπο με τρύπες στα μάτια και στο στόμα, προβιές προβάτων και κρεμάει στη μέση κουδούνια και στη ζώνη του ένα μεγάλο μαχαίρι. Στα χέρια του κρατάει μια μακριά ζουπανίκα. Στο κεφάλι φοράει ένα σαρίκι με φτερά γαλοπούλας.
Το δεύτερο παλικάρι (που παριστάνει τη γυναίκα του Μπαμπούσιαρου) φοράει τη γυναικεία αρβανίτικη, ζαλουφιώτικη φορεσιά, με όλα τα χρυσαφικά της.
Ζουρνατζήδες ή γκαϊντατζήδες συνοδεύουν το ζευγάρι καθώς και ένας νταουλτζής. Η άγρια και χαρακτηριστική μουσική των οργανοπαιχτών ξεσηκώνει το χωριό αλλά και θυμίζει σ’ όλους τον ερχομό των Μπαμπουσιαραίων, οι οποίοι γυρίζουν τα σπίτια του χωριού.
Οι νοικοκυρές βγαίνουν στο δρόμο για να κεράσουν τους μεταμφιεσμένους και τη συνοδεία του. Ενώ σε πολλά σπίτια βγάζουν στην αυλή τραπέζια με μεζέδες και κρασί και χορεύουν όλοι μαζί με τους Μπαμπουσαραίους.
Τους Μπαμπουσιαραίους συνοδεύει όμιλος άλλων παλικαριών με χιμπέδες μέσα στους οποίους βάζουν ότι τους δίνουν οι νοικοκυραίοι, συνήθως κρέας, ψωμί, καρύδια (σήμερα τους δίνουν χρήματα… άλλοι καιροί, άλλα ήθη, άλλα έθιμα). Οπωσδήποτε τους κερνούν και κρασί.
Ο όμιλος των παλικαριών που συνοδεύουν τον Μπαμπούσιαρο χτυπώντας ρυθμικά παλαμάκια τραγουδάνε το εξής τραγούδι:
Αρκούδα είναι μαλλιαρή
Με μαλλιαρά ποδάρια
Σήκω αρχοντοπούλα μου
Ήρθε στο μαχαλά σου,
Κι ο μαχαλάς σηκώθηκε
Και εσύ βαριά κοιμάσαι (δις)
Μαλαματένιος ο Σταύρος
Κρέμεται στο λαιμό σου
«όλοι φυλάνε το Σταύρο
Κι εγώ το μάγουλό σου»
Δεν φταίει μπάρμπα το κρασί
Δεν φταίει το ποτήρι
«φταίει η θυγατέρα σου
που ‘ναι στο παραθύρι»
εμείς εδώ δεν ήρθαμε,
να φάμε και να πιούμε
«εμείς σας αγαπήσαμε
κι ήρθαμε να σας δούμε» (δις)
Ο Μπαμπούσιαρος, που είναι μεταμφιεσμένος σε γυναίκα, φιλάει το χέρι του νοικοκύρη και συνεχίζει τον τρελό τους χορό, για να ηχούν τα κουδούνια σ’ όλο το χωριό.
Αφού γυρνάνε στα σοκάκια και τους δρόμους και τους μαχαλάδες του Ρηγίου.
Στο τέλος μαζεύονται όλο το χωριό στην πλατεία του χωριού, όπου τους περιμένει ένα βαρέλι κόκκινο ντόπιο κρασί, ψήνουνε και το κρέας που έχουνε μάσει από όλο το χωριό (παλιά σε κάθε σπίτι είχανε και ένα γουρούνι δικό τους). Γλεντάνε και χορεύουν μέχρι αργά τη νύχτα, με τη συνοδεία του νταουλιού και της γκάιντας.
Βέβαια το χοροπήδημα των Μπαμπουσιαραίων, τα χτυπήματα αυτά της γης, με τα πόδια τους, έχουν καρποφορική σημασία. Στοχεύουν στη βλάστηση και στην καρποφορία της γης.
Πολλά ευτράπελα γίνονται κατά τη διαδρομή. Άντρες που συνοδεύουν το Μπαμπούσιαρο θα κοιτάξουνε να κλέψουν τη γυναίκα του. Αυτός θα τρέξει να την ελευθερώσει και αλίμονο σε αυτόν που θα πιάσει.
Για να τον αφήσει θα πρέπει να πληρώσει με ξυλοδαρμό και με χρήματα για την προσβολή που του έγινε.
Τα πολύ παλιά χρόνια ήταν υποτιμητικό για κάποιο παλικάρι του χωριού να μεταμφιεστεί σε Μπαμπούσιαρο. Τα κορίτσια του χωριού τον θεωρούσαν πολύ άσχημο και έτσι καμία κοπέλα δεν θα δεχόταν να τον πάρει για άντρα της. Γι’ αυτό προτιμούσαν να ντυθούν Μπαμπουσιαρίνα (νύφη), δηλαδή γυναίκα του Μπαμπούσιαρου με την νεροκολοκύθα στο πρόσωπο.
Τούτο βέβαια έχει και την εξήγησή του. Η παράδοση του Ρηγίου λέει ότι κάποτε ένα παλικάρι του χωριού μεταμφιέστηκε σε Μπαμπούσιαρο και όπως ήταν φυσικό δεν μπορούσε κανείς να το αναγνωρίσει. Η μητέρα του Γιάννη, του παλικαριού, το έμαθε, άγνωστο πως, ότι ο γιος της ντύθηκε Μπαμπούσιαρος και άρχισε τα μοιρολόγια.
«Γιατί παλικάρι μου ντύθηκες Μπαμπούσιαρος; Εσύ λεβέντη μου είσαι τόσο όμορφος. Εσένα σου έπρεπε να γίνεις (Νούσε) νύφη. Τώρα ποια κοπέλα θα σε πάρει; Εσένα σε ετοιμάζαμε για παντρειά. Ο πατέρας σου κατέβηκε στην πόλη να σου πάρει γιλέκο και παπούτσια για να σε κάνει γαμπρό».
Υπάρχει τραγούδι – μοιρολόι στην τοπική Αρβανίτικη διάλεκτο.
Ο Γιάννης γέλασε. Ντύθηκε, ξυρίστηκε, πήγε στο γειτονικό χωριό και έφερε της μητέρας του όχι μία αλλά δύο κοπέλες για να διαλέξει…
Και από τότε άλλαξε και η παράδοση.
Αυτά γίνονταν τα πολύ παλιά χρόνια. Σήμερα γίνεται εκλογή ανάμεσα στα παλικάρια του χωριού και είναι μεγάλη τιμή σ’ αυτόν που θα γίνει μπαμπούσιαρος.
Το έθιμο το μεταφέραμε στο χωριό Ρήγιο το 1922 με την ανταλλαγή των πληθυσμών και μέχρι σήμερα το διατηρούμε στο χωριό μας και το διαδίδουμε σε όλη την επικράτεια.
‘Έθιμο της Ανατολικής Θράκης και συγκεκριμένα από τις αξέχαστες πατρίδες το ΜΕΓΑΛΟ ΖΑΛΟΥΦΙ.
Προς τιμή των προγόνων μας, όταν ιδρύσαμε τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ρηγίου, τον ονομάσαμε ΜΕΓΑ ΖΑΛΟΥΦΙ.
Με αυτό τον τρόπο, θέλαμε να αποδώσουμε όχι μόνο φόρο τιμής στους προγόνους μας, αλλά και να έχουμε ένα ζωντανό κύτταρο πολιτισμού που μας θυμίζει τις αλησμόνητες πατρίδες.
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
