Αλεξανδρούπολη 22 Σεπτεμβρίου 2023
Γράφει ο Παύλος Γεωργιάδης
Το βράδυ της 22 προς 23 Αυγούστου 2023 η φωτιά που κατέκαυσε το νότιο τμήμα του νομού Έβρου διένυσε περίπου 22 χλμ. Ξεκινώντας από τον Αβάντα πέρασε δυτικά στην Κίρκη και κατέβηκε νότια προς την περιοχή της Μάκρης.
Από την παρακολούθηση της πορείας και της δυναμικής της φωτιάς μέσα από δορυφορικές απεικονίσεις καθόλη τη διάρκεια της, προκύπτει ότι εκείνο το βράδυ ήταν η πιο επικίνδυνη και ανεξέλεγκτη στιγμή του πύρινου φαινομένου.
Κανένας (και τονίζω ΚΑΝΕΝΑΣ) δεν ήταν προετοιμασμένος για το πέρασμα της φωτιάς από το βόρειο-ανατολικό τμήμα της Αλεξανδρούπολης, ώστε να κυκλώσει την πόλη και να κινηθεί προς τα δυτικά.
Γύρω στις 21:00 το βράδυ της 22.08.2023, και ενώ ο καπνός και η αιωρούμενη στάχτη άρχισαν να γίνονται πολύ έντονα μέσα στη Μάκρη, έφυγα από το σπίτι μου και πήγα στο κοινοτικό κατάστημα της Μάκρης που βρίσκεται απέναντι. Έχοντας πρόσβαση στα δορυφορικά δεδομένα, ήθελα να δω τί περιθώριο συμβολής υπήρχε για την ανάσχεση της φωτιάς πριν μπει στον αρχαίο ελαιώνα και τον οικισμό, κυρίως από τους ελαιοπαραγωγούς της περιοχής. Η κατάσταση που αντίκρισα στην Κοινότητα έμοιαζε περισσότερο με χάος, παρά με συντεταγμένη προσπάθεια διαχείρισης κρίσης.
Αντίθετα, το κάλεσμα σε πογκρόμ κατά των μεταναστών, εκείνο το ίδιο βράδυ είχε καταφέρει να στήσει μέσα σε 4-5 ώρες έναν καλά κουρδισμένο μηχανισμό, ο οποίος με τη συμβολή και ανοχή τόσο θεσμικών παραγόντων, όσο και της Αστυνομίας έστειλε σε περιπολίες περισσότερα από 220 άτομα στα πέριξ του οικισμού. Χωρίς κανέναν εξοπλισμό, καμία εκπαίδευση και -σε πολλές περιπτώσεις- χωρίς γνώση της περιοχής, δεκάδες άτομα ξεχύθηκαν μέσα στον ελαιώνα όχι για να παρατηρήσουν τη φωτιά, αλλά για να κυνηγήσουν κεφαλές. Με κίνδυνο της ίδιας τους της ζωής, χωρίς να ξέρει κανείς πώς κινείται η φωτιά. Αυτά που άκουσα εκεί μέσα από τα πρωτοπαλίκαρα των σερίφηδων-υποκινητών σχετικά με τη μεταχείριση τυχόν συλληφθέντων μεταναστών είναι ανατριχιαστικά.
Όταν έφτασα, εκεί βρισκόταν ένας συγχωριανός ο οποίος είναι επιχειρησιακό στέλεχος του Πυροσβεστικού Σώματος στο κέντρο “Όλυμπος”, ο οποίος βρισκόταν εκεί ιδιωτικά. Μιλήσαμε στην πρόεδρο της Κοινότητας Μάκρης, η οποία ΠΡΟΣ ΤΙΜΗ ΤΗΣ ήταν στο πόστο της και συντόνιζε με ό,τι μέσα είχε την κατάσταση. Όταν είδα 4-5 εκτυπωμένες κόλλες Α3 με ασπρόμαυροους χάρτες (Google Maps) της περιοχής, κατάλαβα ότι ΚΑΜΙΑ απολύτως προετοιμασία δεν υπήρχε για αυτό που ερχόταν.
Στο πόδι συζητήσαμε ένα πλάνο, σύμφωνα με το οποίο εντός μίας ώρας θα έπρεπε να κατεβάσουμε δορυφορικούς χάρτες και απεικονίσεις χρήσεων γης, ώστε να με το φως της ημέρας να παρέμβουν οι αγρότες οργώνοντας συντονισμένα, σαρώνοντας και ποτίζοντας πλησίον της αγροτικής οδοποιίας. Επικοινωνήσαμε με περίπου 15 αγρότες, δόθηκε ραντεβού για το επόμενο πρωί, ενώ παράλληλα προσπαθούσαμε να πάρουμε σχετική προ-έγκριση από την Πολιτική Προστασία.
Με βάση τον χάρτη που φτιάξαμε με 1-2 ακόμη ντόπιους και τον οποίο αναρτώ εδώ, το πρόχειρο σχέδιο αφορούσε:
Όργωμα και διανοίξεις κατά μήκος της αγροτικής οδοποιίας που υπάρχει κάθετα στην Εγνατία Οδό και με μέτωπο τη φωτιά. Στον χάρτη απεικονίζονται οι τέσσερις προτεινόμενες γραμμές παρέμβασης (πορτοκαλί διακεκομμένες γραμμές), ώστε να μπορούν να υπάρχουν πολλαπλές αντιπυρικές ζώνες με μέτωπο στη φωτιά σε περίπτωση που αυτή περνούσε το κάθε σημείο.
Λειτουργία των αυτόματων αρδευτικών συστημάτων από ιδιωτικές γεωτρήσεις σε αγροτεμάχια πλησίον των γραμμών παρέμβασης.
Παρουσία τουλάχιστον δέκα τόνων νερού εντός κινούμενων αγροτικών ψεκαστικών βυτίων (εφόσον ΔΕΝ υπάρχουν σταθερές δεξαμενές) στα σημεία που απεικονίζονται (πορτοκαλί αστέρια), ώστε αυτά να έχουν τη δυνατότητα άμεσης παρέμβασης κατά μήκος της παρόδου της Εγνατίας Οδού. Δέκα τόνοι είναι περίπου η χωρητικότητα δύο Canadair, τα οποία χρειάζονται πολύτιμο χρόνο για τον ανεφοδιασμό τους.
Δημιουργία σταθμού ανεφοδιασμού στο ελαιοτριβείο (κόκκινο αστέρι), στο οποίο βρίσκεται η γεώτρηση από την οποία παίρνουν νερό πολλοί αγρότες. Πρόνοια για την ύπαρξη γεννήτριας ρεύματος σε περίπτωση διακοπής ρεύματος.Δυστυχώς, γύρω στις 00:00 τα μεσάνυχτα, η φωτιά μας πρόλαβε, έχοντας ήδη φτάσει στο ανατολικότερο σημείο του προσχεδίου (σημείο 4), δηλαδή 600 μέτρα στα βόρεια του Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης. Εκείνη την ώρα ακούγονταν βλήματα να σκάνε στο πεδίο βολής “Αετός” το οποίο βρίσκεται στην περιοχή. Ταυτόχρονα, έπεφταν δίπλα μου κάτι πανικόβλητα τηλέφωνα από την Πολιτική Προστασία του Δήμου Αλεξανδρούπολης, τα οποία μου έδωσαν να καταλάβω ότι δεν υπάρχει κανένας έλεγχος της κατάστασης, ιδίως μιας και εκείνη την ώρα γινόταν και η εκκένωση του νοσοκομείου. Η Πολιτική Προστασία ήταν εκείνη την ώρα ΑΠΟΥΣΑ από τον οικισμό της Μάκρης.
Με τον κίνδυνο να περάσει η φωτιά μέσα στο χωριό πλέον ορατό, γύρισα γρήγορα στο σπίτι, και έβαλα το παιδί μου, τη γυναίκα μου, τη μητέρα μου και τον ξάδερφο μου στο αυτοκίνητο και τους έστειλα στην Αλεξανδρούπολη, ενώ εγώ έμεινα πίσω. Ευτυχώς, πρόλαβαν να φτάσουν στην πόλη μέσα σε 10 λεπτά. Μετά από μία ώρα (στις 01:00) ήρθε το μήνυμα από το 112 ώστε να είναι ο οικισμός της Μάκρης σε ετοιμότητα. Στις 03:00 το πρωί ήρθε το μήνυμα για εκκένωση του χωριού και τότε ήταν που έφυγα κι εγώ. Μου πήρε πάνω από μία ώρα για να διανύσω μία απόσταση 10 χλμ, ενώ στο μποτιλιάρισμα μεταξύ 6ου-8ου χλμ Αλεξανδρούπολης-Μάκρης έβλεπα τις φλόγες στα 600 μέτρα στο αριστερό μου χέρι.
Πρέπει να ήταν περισσότερα από 500 αυτοκίνητα κολλημένα στο σημειωτόν εκείνη τη στιγμή.
Το τί έγινε εκείνο το βράδυ, οδηγεί σε κάποια πολύ χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με την έλλειψη πρόληψης και ετοιμότητας της πολιτείας μπροστά σε τέτοια ανεξέλεγκτα φαινόμενα. Κυρίως όμως για τη σημασία και το ρόλο των κοινοτήτων στη διαχείριση της φωτιάς (Community-Based Fire Management):
Η επιχειρησιακή λογική του “εκκενώσατε” αφαιρεί την τοπική γνώση από τη μάχη.
Στη θέση των “πολιτοφυλακών” εκείνο το βράδυ θα έπρεπε να υπάρχουν σε ετοιμότητα ντόπιοι άνθρωποι, οι οποίοι θα μπορούσαν να κινηθούν κατάλληλα για παρακολούθηση και ενδεχόμενη ανάσχεση της φωτιάς με την πρώτη ευκαιρία, πάντα υπό την καθοδήγηση των αρμόδιων υπηρεσιών. Οι παρεμβάσεις που ένας πολίτης μπόρεσε να σχεδιάσει και να προτείνει μέσα σε μία ώρα, κάνοντας χρήση των ανοιχτών δεδομένων, θα έπρεπε να έχουν γίνει από την αρχή της αντιπυρικής περιόδου, η οποία είναι πλέον ολόκληρο τον χρόνο. Τέτοια σχέδια ετοιμότητας που καθετοποιούν την πολιτική προστασία στο επίπεδο των κοινοτήτων, είναι πλέον ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ σε κάθε οικισμό της υπαίθρου. Οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν πρόσβαση σε υψηλής ανάλυσης δεδομένα (πχ. διαγράμματα χρήσεων γης, προβλέψεις υγρασίας εδάφους, μετεορολογικά), τα οποία μπορούν να μοντελοποιούν τέτοιες παρέμβασεις σε πραγματικό χρόνο.Τρέφω ακόμη την ελπίδα ότι η “επόμενη ημέρα” ξημερώνει με τέτοια λογική κλιματικής προσαρμογής. Η εθνική καταστροφή στο νομό Έβρου (γιατί για τέτοια πρόκειται) έχει ήδη υποβαθμιστεί, και μοιάζει να ωχριά μπροστά στην καταστροφή της Θεσσαλίας.
Το πανελλήνιο συγκλονίστηκε με την καταστροφή του Δάσους της Δαδιάς, ενώ η πυρκαγιά που έκαψε το 49% του Δήμου Αλεξανδρούπολης είναι σαν να μην έγινε ποτέ.
Κανένας δεν προφέρει αξιόπιστο λόγο που αφορά την αναγέννηση του τόπου: του οικοσυστήματος, της κοινωνίας και της οικονομίας. Αυτό που τελικά αξίζει ο Έβρος είναι μία υπερπτήση με το σινούκ από τον Υπουργό Πολιτικής Προστασίας την 9η ημέρα και μία ακόμη από τον Πρωθυπουργό την 24η ημέρα. Ουδείς λόγος για παραλείψεις, ευθύνες, μαθήματα, αξιολόγηση, στρατηγικό σχεδιασμό.
Το μόνο για το οποίο μίλησαν για πολλοστή φορά ήταν ο φράχτης. Άλλα αντί άλλων, δηλαδή.
