Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της Έκθεσης Αρχειακού Υλικού του Τμήματος Γ.Α.Κ. Έβρου χθες, Δευτέρα 28/6/2021, στο προαύλιο του Νομαρχείου Αλεξανδρούπολης. Η Έκθεση τελεί υπό την αιγίδα της ΠΕ Έβρου και του Δήμου Αλεξανδρούπολης. Γίνεται με αφορμή την 9η Ιουνίου-Διεθνή Ημέρα Αρχείων.
Παρευρέθηκε και χαιρέτησε ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Έβρου κ. Πέτροβιτς και ο Δήμαρχος Αλεξανδρούπολης κ. Ζαμπούκης.
Παραβρέθηκαν επίσης εκπρόσωποι των Προσκόπων, της ΕΠΟΦΕ, ερευνητές ιστορικών αρχείων και πλήθος συμπολιτών μας.
Η κεντρική ομιλία έγινε από την Βλισίδου Εύα, Προϊσταμένη του Τμήματος Γ.Α.Κ. Έβρου.
Η περιήγηση στην έκθεση άφησε σε όλους τους παρευρισκόμενους εξαιρετικές εντυπώσεις.
Η Έκθεση συνεχίζεται για σήμερα Τρίτη 29/6 και αύριο Τετάρτη 30/6 από τις 6.30μμ έως τις 9.00μμ
Η ομιλία της κ. Βλισίδου:
Με ιδιαίτερη χαρά, σας καλωσορίζουμε στην έκθεση αρχειακού υλικού των Γενικών αρχείων Κράτους Ν. Έβρου. ενταγμένη στις εκδηλώσεις για τα «Ελευθέρια 2021» του Δήμου μας, γιορτάζοντας με τον καλύτερο τρόπο την 9ης Ιουνίου-Διεθνή Ημέρα Αρχείων.
Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι επίσης γιατί είναι η πρώτη μας ανοιχτή εκδήλωση, και ευχαριστούμε θερμά την Περιφερειακή Ενότητα Έβρου και το Δήμο Αλεξανδρούπολης που αγκάλιασαν την πρωτοβουλία μας και είχαμε μια άψογη συνεργασία.
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, όπως αρκετοί γνωρίζετε και ίσως κάποιοι όχι, είναι μία αυτοτελής υπηρεσία που ανήκει στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, με έδρα την Αθήνα και τμήματα σε όλες τις πρωτεύουσες των νομών της χώρας. Αποτελούν τον κατεξοχήν εθνικό αρχειακό φορέα, αποστολή των οποίων είναι ο εντοπισμός, η συγκέντρωση, η διάσωση, η διατήρηση και η εποπτεία των αρχείων της χώρας, καθώς και η διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε αυτά (Νόμος 4610/2019). Απώτερος στόχος των ΓΑΚ είναι η διαμόρφωση εθνικής αρχειακής συνείδησης.
Η σπουδαιότητα των αρχείων γίνεται εύκολα αντιληπτή. Τα αρχεία αποτελούν τη βάση για τη λήψη αποφάσεων στο δημόσιο τομέα και τεκμηριώνουν τα δικαιώματα πολιτών και φορέων,
Επίσης αποτελούν πολύτιμες πρωτογενείς πηγές πληροφόρησης για την έρευνα σε πολλούς κλάδους των ανθρωπιστικών και θετικών επιστημών.
Αυτό που πρέπει να διευκρινιστεί ωστόσο είναι ότι το «αρχείο» δεν αφορά μόνο «παλαιά ή “σημαντικά” έγγραφα», ούτε συνδέεται αναγκαστικά με σπουδαίες προσωπικότητες ή με κρίσιμες ιστορικές στιγμές ενός τόπου. Αρχειακό υλικό παράγεται καθημερινά δίπλα μας, από κάθε πολίτη και δημόσιο ή ιδιωτικό οργανισμό.
Στο τμήμα ΓΑΚ Έβρου φυλάσσονται πάνω από 350 Αρχεία και Συλλογές, που προέρχονται από όλο το νομό, και χρονολογικά καλύπτουν την περίοδο από τη δεκαετία του 1920 μέχρι και σήμερα.
Το αρχειακό υλικό της Υπηρεσίας μας διακρίνεται σε δύο βασικές κατηγορίες: στα Δημόσια αρχεία και στις ιδιωτικές συλλογές.
Τα Δημόσια αρχεία που υπάρχουν στα ΓΑΚ Έβρου προέρχονται από:
α. 54 υπηρεσίες του Δημόσιου και Ευρύτερου Δημόσιου τομέα. Ενδεικτικά να αναφέρουμε το Αρχείο Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Έβρου, το Αρχείο Διεύθυνσης Κοινωνικής Πρόνοιας, το Αρχείο Χημικής Υπηρεσίας, ΠΙΚΠΑ, Λιμεναρχείου κ.ά.,
β. από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το αρχείο από το Δήμο Αλεξανδρούπολης για παράδειγμα, το οποίο χρονολογείται από το 1928 και καλύπτει ένα ευρύτατο πεδίο θεμάτων, είναι πραγματικά το πρώτο αρχείο που μας ζητούν οι ερευνητές όταν έρχονται στην υπηρεσία μας. Πολύ αξιόλογο είναι επίσης και το αρχείο των 50 περίπου Κοινοτήτων από όλο το νομό
γ. Δημόσια αρχεία έχουμε από τα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του νομού μας (155 στο σύνολό τους). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αρχεία του παλιού Γυμνασίου Αλεξανδρούπολης και του γυμνασίου θηλέων, το αρχείο του παλιού οικονομικού γυμνασίου, των δημ. Σχολείων της Αλεξανδρούπολης και των χωριών της.
δ. Δημόσια αρχεία έχουμε τέλος και από τις δικαστικές αρχές του νομού, όπως των ειρηνοδικείων, του πρωτοδικείου Αλεξανδρούπολης, της Εισαγγελίας.
Σε όλο το εύρος των δημόσιων αρχείων Περιέχονται πληθυσμιακά στοιχεία, παρέχονται συγκεντρωτικές πληροφορίες για την οικονομία, για τις συνθήκες ζωής, την εκπαίδευση, την εργασία, για όλες τις πτυχές της δημόσιας ζωής.
Απ’ την άλλη έχουμε τα Ιδιωτικά αρχεία, δηλαδή αρχεία συλλόγων, οικογενειών αλλά και μεμονωμένων ατόμων, που αποτελούν πηγές πολύτιμων στοιχείων και πληροφοριών για τον τρόπο που βίωσαν το πέρασμα από τη μια εποχή στην άλλη είτε οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι είτε πιο εξέχουσες προσωπικότητες του τόπου μας.
Εξαιρετική συλλογή που χρονολογείται από το 1925, αποτελεί το προσωπικό αρχείο του Κώστα Θρακιώτη, Φιλολογικό ψευδώνυμο του ποιητή και κριτικού Θαλή Προδρόμου, γεννημένου στην πόλη μας το 1908. Η συλλογή του δωρίστηκε στα ΓΑΚ από τον Σύλλογο Σουφλιωτών Αλεξανδρούπολης το 2003.
Αξιόλογη συλλογή επίσης είναι τα προσωπικά έγγραφα και πλήθος φωτογραφιών της Αντουανέττας Δεμτζιάν, της πρώτης καθηγήτριας γαλλικής γλώσσας στην Αλεξανδρούπολη, τα οποία παρέδωσε ο Σύλλογος Ελληνογαλλικής Φιλίας «το σπίτι της Αντουαννέτας», με τη διαδικασία της παρακαταθήκης (το οποίο σημαίνει δικαίωμα ανάληψης του Αρχείου όποτε επιθυμεί ο κάτοχος του αρχείου (παρ.1, άρθρο 192, Ν. 4610/2019).
Πρόσφατα δώρισε στα ΓΑΚ το προσωπικό του αρχείο ο φιλόλογος συνταξιούχος εκπαιδευτικός κ. Σταμάτης Τσινάρης, ο οποίος είναι ευρύτερα γνωστός, και κυρίως στην εκπαιδευτική κοινότητα, αφού διετέλεσε, μεταξύ άλλων, Διευθυντής του Κλασικού Λυκείου Αλεξανδρούπολης, Γυμνασιάρχης στο 3ο Γυμνάσιο, Προϊστάμενος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (αρχές δεκ. 90).
Το Αρχείο, όπως ο ίδιος αφηγήθηκε στη συνέντευξη που πραγματοποιήσαμε μαζί του, συγκεντρώθηκε σε συνεργασία με τους εκάστοτε Νομάρχες και Γενικούς Επιθεωρητές Εκπαίδευσης και αφορά σε αρχειακό υλικό από την παλιά Νομαρχία Έβρου, το Επαρχείο Διδυμοτείχου, το Δήμο Αλεξανδρούπολης και άλλους δήμους και κοινότητες. Το υλικό χρονολογείται από τη δεκ.50 έως τη δεκ. 90.
Πολύτιμο υλικό αποτελεί η Φωτογραφική Συλλογή του γνωστού σε όλους μας φωτογράφου Γιώργου Παναγιώτου, που χρονολογείται στις αρχές του 20ου αιώνα και φτάνει περίπου στη δεκαετία του 2000. Περιλαμβάνει περισσότερες από 2000 φωτογραφίες, πρωτότυπες και αντίγραφα του ίδιου, του πατέρα του Αλέξανδρου, και άλλων φωτογράφων ή πολιτών, που συνέλεξε ο Γιώργος Παναγιώτου μέσα στα χρόνια,
Το υλικό παραδόθηκε στην υπηρεσία μας από τον γιο του, Αλέξανδρο Παναγιώτου. Με τον Αλέξανδρο μας έφερε σε επαφή η ερευνήτρια και καλή φίλη των ΓΑΚ η κα Κουλιάκη Χρύσα.
Κι αυτό το αναφέρω γιατί. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι ίδιοι οι ερευνητές και χρήστες του αρχείου μας γίνονται αρωγοί στο έργο των ΓΑΚ, υποδεικνύοντάς Αρχεία ή φέρνοντάς μας σε επαφή με συμπολίτες μας που έχουν στην κατοχή τους αξιόλογο υλικό
Άλλωστε ένας από τους στόχους της σημερινής εκδήλωσης, είναι και αυτός. Να φέρουμε τους συμπολίτες μας σε επαφή με τα ΓΑΚ, να μη διστάσουν να καταθέσουν αρχεία που μπορεί να βρίσκονται στην κατοχή τους ή στην κατοχή των μεγαλύτερων ηλικιακά μελών της οικογένειάς τους. Θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, η ιστορία του καθενός μας να γίνει κομμάτι του μεγάλου ψηφιδωτού της ιστορίας του τόπου μας.
Επίσης απευθύνουμε ανοιχτή πρόσκληση σε όποιον επιθυμεί να επισκεφθεί την Υπηρεσία μας, για ξενάγηση και γνωριμία.
Και να διαπιστώσει ότι τα ΓΑΚ δεν είναι απλά χώρος φύλαξης αρχείων ή μια μεγάλη αποθήκη αλλά αντιλαμβάνονται το υλικό που διαχειρίζονται ως κτήμα της κοινωνίας στην οποία πρέπει να επιστρέψει.
Με το επιστημονικό έργο τους οργανώνουν και παραδίδουν τα κατάλληλα εργαλεία στους ερευνητές (ευρετήρια, βάσεις δεδομένων καταλόγους κ.ά) για τη μελέτη της πρώτης ύλης τους, καθοδηγούν τους χρήστες του αρχείου, και εξασφαλίζουν την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία, με την παράλληλη προστασία των προσωπικών δεδομένων.
Τεράστιας σημασίας είναι και οι συστηματικές εργασίες ψηφιοποίησης των αρχειακών μας συλλογών. Ξεπερνούν τις 70.000 σελίδες και βρίσκονται στη διάθεση των ερευνητών στο αναγνωστήριό μας.
Τέλος σημαντικό έργο προβολής των ΓΑΚ και του έργου τους, αποτελούν τα εκπαιδευτικά προγράμματα που εκπονούνται με ποικίλη θεματολογία και οι ξεναγήσεις σχολικών τάξεων όλων των βαθμίδων. (τουλάχιστον μέχρι την πανδημία)
Και φτάνοντας στο προκείμενο, στην σημερινή μας Έκθεση.
Οι εξελίξεις σε σχέση με την πανδημία δεν μας επέτρεψαν να πραγματοποιήσουμε την έκθεσή μας το Μάρτιο του 2020 που ήταν προγραμματισμένη. Φέτος, τηρώντας όλα τα μέτρα προστασίας, περιορίζοντας δραστικά τον αριθμό των ατομικών προσκλήσεων, μεταφέροντας την έκθεση σε εξωτερικό χώρο, καταφέραμε την πραγματοποίησή της.
Όλοι οι υπάλληλοι των ΓΑΚ, τόσο αυτοί που στελεχώνουν σήμερα την Υπηρεσία όσο και οι παλιότεροι συνάδελφοι που έφυγαν σε άλλες υπηρεσίες ή συνταξιοδοτήθηκαν, ξεπερνώντας τις δυσκολίες που έφερε ο εγκλεισμός, τους πρωτοφανείς και πρωτόγνωρους όρους λειτουργίας του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, την τηλεεργασία, δουλέψαμε με μεράκι και αυταπάρνηση.
Μέσα λοιπόν από μια ποικιλία 150 και πλέον αρχειακών τεκμηρίων (λυτά έγγραφα, βιβλία, φωτογραφίες, περιοδικά) ο επισκέπτης της έκθεσης θα έρθει σε επαφή με γνωστές και άγνωστες πλευρές της ιστορίας της πόλης.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε 8 θεματικές ενότητες οι οποίες είναι:
- Οργάνωση-ανασυγκρότηση της πόλης
- Προσωπικότητες
- Κάτοικοι και πληθυσμός
- Κοινωνική Πρόνοια
- Επαγγελματική δραστηριότητα
- Εκπαίδευση
- Πολιτισμός-αθλητισμός
- Τουρισμός
Η επιλογή των τεκμηρίων έγινε με βάση την ιστορική αξία και την αντιπροσωπευτικότητα του περιεχομένου τους. Για αντικειμενικούς λόγους, όπως καταλαβαίνετε, αποτελούν ένα μικρό μόνο δείγμα του αρχειακού υλικού που φυλάσσεται στην υπηρεσία μας και αφορούν μόνο στην Αλεξανδρούπολη και την περιφέρειά της και όχι στο σύνολο του Νομού.
Όλες οι θεματικές ενότητες διανθίστηκαν με φωτογραφίες από τη Φωτογραφική Συλλογή Γ. Παναγιώτου.
Μέρος της μουσικής επένδυσης στην εκδήλωση προέρχεται από την έκδοση «Μουσουργοί της Θράκης» των Κωνστάντζου Γεώργιου, Ταμβάκου Θωμά και Τρικούπη Αθανάσιου, έκδοση που εξέδωσε η Περιφέρεια Αν. Μακ.-Θράκης, το 2014. Πρόκειται για έντεχνη κοσμική μουσική δημιουργών που εντοπίστηκαν και έδρασαν στη Θράκη κατά την περίοδο της νεοελληνικής ιστορίας από την Άλωση της Πόλης και εφεξής.
Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Θανάση Τρικούπη, ιδρυτή του «Ωδείου Φαέθων» και πρόεδρο του Συλλόγου Μουσικών Εκπαιδευτικών Αν. Μακεδονίας και Θράκης για την προσφορά του βιβλίου και την παραχώρηση άδειας χρήσης της μουσικής.
Κλείνοντας, θα ήθελα να υπογραμμίσω, ότι κύριο μέλημα της Υπηρεσίας μας παραμένει η συνεργασία με όλους τους φορείς του νομού, την Περιφέρεια, τους Δήμους, τις Μητροπόλεις, το Πανεπιστήμιο, Δημόσιες υπηρεσίες, πολιτιστικούς φορείς και συλλόγους, μουσεία, πολίτες – κατόχους ιδιωτικών αρχείων
Ώστε μαζί να συμβάλουμε στην στήριξη των ερευνητών, μελετητών και εν γένει χρηστών του αρχειακού υλικού
για την απρόσκοπτη διεξαγωγή της ιστορικής έρευνας, τη συγγραφή, και την ανάδειξη όλο και καινούριων πλευρών της ιστορίας της πόλης και του νομού μας.
Σας ευχαριστούμε και πάλι θερμά για την παρουσία σας!
