Ο ΠΡΩΤΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ, Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΟΧΩΡΙ.
Κείμενο: Ευάγγελος Σ. Σοβαράς (Καστροπολίτης)
«Μετ’ ολίγον ήλθε δια θαλάσσης ο Βασιλεύς των Ελλήνων Αλέξανδρος ο Α’ εις Δεδέαγατς, το οποίον ονομάσθη εκ του ονόματός του Αλεξανδρούπολις. Εκείθεν, μετά του Στρατηγείου της Στρατιάς Θράκης, εις τας 7 προς τας 8 Ιουλίου, ημέραν Σάββατον, ανεχώρησε σιδηροδρομικώς δια Διδυμότειχον, όπερ είχε προορισθεί ως σταθμός επιχειρήσεων της Στρατιάς Θράκης, και ένθα έφτασεν περί το μεσονύκτιον.»
Όπως παραθέτει ο Νικόλαος Βαφείδης («Συμβολή εις την γενικήν ιστορίαν του Διδυμοτείχου»), στις 8 Ιουλίου 1920 ο Βασιλιάς Αλέξανδρος, ο ελευθερωτής της Θράκης, επισκέφθηκε το Διδυμότειχο μαζί με το επιτελείο της Στρατιάς Θράκης, όπου οργανώθηκε ο Σταθμός Επιχειρήσεων της Στρατιάς και όπου σχεδιάστηκε και ξεκίνησε η κατάληψη της Ανατολικής Θράκης.
Στο Διδυμότειχο διέμεινε στην οικεία του Εβραίου εμπόρου Ραφαήλ Μπεχάρ Γιούδα, ενώ του παρατέθηκε γεύμα στην οικεία της οικογένειας Γιαγτζή, όπου διέμενε ο Στρατηγός Εμμανουήλ Ζυμβακάκης.
Είσοδος του Βασιλέα Αλεξάνδρου στην Αδριανούπολη – Ιούλιος 1920
Όταν ξύπνησε το πρωί της Κυριακής 8 Ιουλίου 1920, μετέβη στην κεντρική πλατεία της πόλης, μπροστά στο μεγάλο και ιστορικό τέμενος του Σουλτάνου Βαγιαζήτ. Λόγω του ότι ήταν αργία, τα καταστήματα ήταν κλειστά, ακόμη και τα καφενεία. Μόλις είχε ανοίξει το καφενείο του (το οποίο δεν υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια), μόνο ένας Τούρκος καφετζής, ο οποίος μετά από υπόδειξη τοποθέτησε καθίσματα στην πλατεία, όπου κάθισε και ήπιε καφέ ο Βασιλιάς μαζί με τους υπασπιστές του. Λέγεται πως από τότε ο γέρος καφετζής, φύλαγε ως αναμνηστικό το «φλιτζάνι του Βασιλιά», στο οποίο του είχε σερβίρει τον καφέ.
Στη συνέχεια ο Βασιλιάς με τη συνοδεία του κινήθηκε προς το κοντινό χωριό Ελληνοχώρι (παλαιά ονομασία Μπλουγκάρκιοϊ ή Πλουκάρκιοϊ), το οποίο απείχε από το Διδυμότειχο περίπου μία ώρα πεζοπορίας. Εκεί τον υποδέχθηκε ο ιερέας του χωριού Παπά Χρήστος Μαυρουδής, ο οποίος είχε συγκεντρώσει τους κατοίκους του χωριού «συν γυναιξί και τέκνοις», με τον ήχο της καμπάνας της εκκλησίας.
Ο γέρος ιερέας προσφώνησε το νεαρό Βασιλιά ως εξής:
«Μεγαλειότατε, καλώς ορίσατε! Εύχομαι εις τον Πανάγαθον Θεόν να σας αναδείξει Μέγαν Αλέξανδρον! Ζήτω ο Βασιλεύς!»
Ο Αλέξανδρος ασπάσθηκε το χέρι του ιερέα, ο οποίος στη συνέχεια τέλεσε δοξολογία στον Ιερό Ναό Αγίου Αθανασίου Ελληνοχωρίου. Ακολούθως, ο Παπά Χρήστος δέχθηκε τον Βασιλιά στο σπίτι του, όπου του προσέφερε λειτουργιά, γάλα, φρούτα και ότι είχε στο φτωχικό του.
Το παραπάνω κείμενο αποτελεί μαρτυρία για την επίσκεψη του πρώτου Έλληνα Βασιλιά στο Διδυμότειχο, μετά την μακραίωνη σκλαβιά και διασώζεται στο έργο του Νικολάου Βαφείδη «Συμβολή εις την γενικήν ιστορίαν του Διδυμοτείχου» (Θρακικά, Αθήνα 1978)
Ο Αλέξανδρος έφυγε από τη ζωή στις 12 Οκτωβρίου 1920, σε ηλικία μόλις 27 ετών. Η σύζυγός του Ασπασία Μάνου ήταν τριών μηνών έγκυος στην κόρη τους, η οποία ονομάσθηκε Αλεξάνδρα.
Μετά το θάνατό του, η μόλις απελευθερωθείσα πόλη της Θράκης, Δεδεαγάτς μετονομάστηκε προς τιμή του, Α λ ε ξ α ν δ ρ ο ύ π ο λ η.
Προς τιμήν του στο Διδυμότειχο δόθηκε το όνομα του σε κεντρικό δρόμο της πόλης, όπου περπάτησε τότε ο νεαρός Βασιλιάς. Πρόκειται για την οδό Βασιλέως Αλεξάνδρου, που οδηγεί από την κεντρική πλατεία προς το σημερινό Στρατιωτικό Μουσείο και εν συνεχεία άγει προς το Ελληνοχώρι.
kastropolites.com
