O Έβρος, ένας από τους υπεύθυνους που τα πλαστικά πνίγουν τη Μεσόγειο

1664

Σε μια επικίνδυνη «πλαστική παγίδα», με ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ρύπανσης, εξαιτίας των πλαστικών απορριμμάτων που θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τα θαλάσσια είδη αλλά και την ανθρώπινη υγεία, μετατρέπεται με γοργούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια η Μεσόγειος Θάλασσα, όπως προκύπτει από νέα μελέτη του WWF, με τίτλο «Σώζοντας τη Μεσόγειο από την πλαστική παγίδα».

Στο επίκεντρο της μελέτης, που στηρίζεται στα πλέον πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα αναφορικά με τη χρήση του πλαστικού στην Ευρώπη, τοποθετείται ο ιδιαίτερα καταστροφικός συνδυασμός που ασκεί τεράστια πίεση στο μεσογειακό οικοσύστημα και αποτελείται από τις συνέπειες που έχουν η υπερβολική χρήση πλαστικών στην τοπική βιοποικιλότητα και τους ανθρώπους, η ελλιπής διαχείριση απορριμμάτων και ο μαζικός τουρισμός.

Παγκοσμίως, η Ευρώπη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός πλαστικού μετά την Κίνα. Το 2016, η Ευρώπη των 28, η Νορβηγία και η Ελβετία παρήγαγαν 60 εκατομμύρια τόνους πλαστικών, δημιουργώντας 27 εκατομμύρια τόνους πλαστικών αποβλήτων.

Μόλις το 31% των αποβλήτων ανακυκλώθηκε, το 27% κατέληξε σε χωματερές, ενώ τα υπόλοιπα χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή ενέργειας ως καύσιμου υλικού.

Το 40% των πλαστικών που παρήχθησαν στην Ευρώπη χρησιμοποιήθηκε ως συσκευασίες, από τις οποίες δημιουργήθηκαν 16,7 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων.

Aνεξέλεγκτη απόθεση

Πλαστικό στη θάλασσα και στο βυθό

Παρ’ όλο που η κατάσταση βελτιώνεται, η ανεξέλεγκτη απόθεση των πλαστικών στις χωματερές, χωρίς να περνούν από τη διαδικασία της ανακύκλωσης, παραμένει η πρώτη ή η δεύτερη επιλογή για πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Ετσι, παραμένει η βασική πρακτική στις βαλκανικές χώρες και σε κάποιες περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης. Στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία, το 50% των αποβλήτων καταλήγει σε χωματερές.

Στην Ελλάδα μόλις το 20% των πλαστικών ανακυκλώνεται, ενώ το υπόλοιπο 80% οδηγείται στις χωματερές.

Στη Μεσόγειο ζουν 150 εκατομμύρια άνθρωποι, οι οποίοι παράγουν από τις μεγαλύτερες ποσότητες αστικών στερεών αποβλήτων κατά κεφαλήν, της τάξεως των 208 έως 760 κιλών τον χρόνο.

Οι πάνω από 200 εκατομμύρια τουρίστες που επισκέπτονται τη Μεσόγειο κάθε χρόνο, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αυξάνουν τα θαλάσσια απορρίμματα κατά 40%.

Η ροή πλαστικών προς το θαλάσσιο περιβάλλον εξαρτάται και από το πόσο κοντά σε ακτές, παράκτιες ζώνες, ποτάμια και χειμάρρους εντοπίζονται διάφορες αστικές δραστηριότητες.

Ο Νείλος, ο Εβρος, ο Ρήνος και ο Πάδος στην Ευρώπη, καθώς και τα ποτάμια Τσεϊχάν και Σεϊχάν στην Τουρκία, τα οποία διασχίζουν πυκνοκατοικημένες περιοχές, παρασέρνουν πλαστικά, τα οποία και καταλήγουν στη θάλασσα της Μεσογείου.

Αυτή η ημίκλειστη θάλασσα, η οποία περιτριγυρίζεται από τρεις ηπείρους και με πολύ εντατική ανθρώπινη δραστηριότητα, λειτουργεί σαν παγίδα για τα πλαστικά.

Τα πλαστικά συσσωρεύονται σε μεγάλη ποσότητα και παραμένουν σε αυτήν για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ διασπώνται σε όλο και μικρότερα κομματάκια.

Σήμερα, τα πλαστικά αποτελούν το 95% των αποβλήτων στις ανοικτές θάλασσες, τον πυθμένα και τις παραλίες σε όλο το μήκος της Μεσογείου. Κάθε χρόνο, 150 έως 500 χιλιάδες τόνοι μακροπλαστικών (πλαστικά απορρίμματα με μέγεθος μεγαλύτερο από 4,75 χιλιοστά) και 70 έως 130 χιλιάδες τόνοι μικροπλαστικών εισέρχονται στις ευρωπαϊκές θάλασσες. Η μεγάλη πλειονότητα των πλαστικών αυτών καταλήγει στη Μεσόγειο.

Οι χώρες που ρίχνουν τα περισσότερα πλαστικά στη Μεσόγειο είναι η Τουρκία (144 τόνους/ημέρα), η Ισπανία (126), η Ιταλία (90), η Αίγυπτος (77) και η Γαλλία (66).

Η ρύπανση από πλαστικά έχει επιπτώσεις σε σημαντικούς οικονομικούς τομείς της Μεσογείου, όπως η αλιεία και ο τουρισμός.

Τα θαλάσσια απορρίμματα υπολογίζεται ότι κοστίζουν στον ευρωπαϊκό στόλο 61,7 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, λαμβάνοντας υπόψη τη μείωση της ψαριάς, τις καταστροφές στα σκάφη ή τη μείωση της κατανάλωσης ψαριών εξαιτίας των ανησυχιών για την ποιότητά τους.

Οι βρόμικες παραλίες αποθαρρύνουν τους τουρίστες, μειώνουν τις θέσεις εργασίας και τα κέρδη, ενώ ταυτόχρονα αυξάνουν το κόστος για τους καθαρισμούς παραλιών και λιμανιών.

Η πόλη της Νίκαιας, για παράδειγμα, ξοδεύει περίπου 2 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για να εξασφαλίσει ότι οι παραλίες παραμένουν καθαρές.

Πετονιές και δίχτυα

Πουλί τυλιγμένο σε πλαστικόΠηγή φωτογραφιών: WWF

Παγκοσμίως 344 είδη έχουν βρεθεί παγιδευμένα σε πλαστικά. Στη Μεσόγειο, τα βασικά θύματα είναι πουλιά (35%), ψάρια (27%), ασπόνδυλα (20%), θαλάσσια θηλαστικά (13%) και θαλάσσιες χελώνες.

Τα πλαστικά μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς, βλάβες και παραμορφώσεις (συμπεριλαμβανομένης και της περιόδου ανάπτυξης), ενώ μπορούν να αποτρέψουν τα ζώα από το να έχουν τη δυνατότητα διαφυγής από θηρευτές, να κολυμπήσουν και να τραφούν, σχεδόν πάντα με μη αναστρέψιμες επιπτώσεις και, τελικά, τα ζώα να πεθαίνουν από πείνα, πνιγμό ή επειδή αποτελούν εύκολο θήραμα.

Οι πετονιές και τα δίχτυα προκαλούν το 65% της παγίδευσης θαλάσσιων ειδών στη Μεσόγειο. Γενικότερα, όλα τα αλιευτικά εργαλεία τα οποία είτε έχουν εγκαταλειφθεί είτε έχουν χαθεί είτε έχουν απορριφθεί στη θάλασσα (πετονιές, παγίδες, δίχτυα που είναι γνωστά και ως «δίχτυα φαντάσματα») προκαλούν καταστροφές στην άγρια ζωή, εγκλωβίζοντας και σκοτώνοντας ψάρια και άλλα θαλάσσια θηλαστικά.

Ακόμα και η απειλούμενη με εξαφάνιση μεσογειακή φώκια είναι ένα από τα θύματα των διχτυών φαντασμάτων.

Δεδομένης της κατάστασης, το WWF προτείνει στις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν μια δεσμευτική διεθνή συμφωνία για την εξάλειψη των πλαστικών απορρίψεων στους ωκεανούς, με δεσμευτικούς στόχους για τα κράτη, προκειμένου να επιτευχθεί 100% ανακύκλωση των πλαστικών απορριμμάτων ώς το 2030 και να απαγορευθούν ολοκληρωτικά τα πλαστικά μιας χρήσης (π.χ. σακούλες, καλαμάκια). Και σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις, να επενδύσουν στον σχεδιασμό νέων, καινοτόμων και βιώσιμων υλικών, που θα αντικαταστήσουν τα πλαστικά.

Έντυπη έκδοση της efsyn