Το Σουφλί και η ”μεταξένια” ιστορία του

1475

Το Σουφλί, ή αλλιώς “η πόλη του μεταξιού”, βρίσκεται στον νομό Έβρου. Απέχει 65 χλμ από την πόλη της Αλεξανδρούπολης και 50 χλμ από την Ορεστιάδα. Τοποθετημένο λίγα μόλις μέτρα από τον ποταμό Έβρο, είναι χτισμένο στην ανατολική πλευρά του λόφου του Προφήτη Ηλία. Η κωμόπολη αυτή έχει καταφέρει να διατηρήσει αναλλοίωτη στον χρόνο  την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της, η οποία σε συνδυασμό με τα στενά δρομάκια που δεσπόζουν σε πολλές περιοχές της έχει αποκρυσταλλώσει μια εικόνα που παραπέμπει σε προγενέστερους αιώνες. Για το πώς προέκυψε η ονομασία της περιοχής έχουν διατυπωθεί διαφορετικές απόψεις με κυριότερες: α) ότι μόνασε στην περιοχή κάποιος σοφός ασκητής και εξαιτίας του ονομάστηκε Σοφουλού (=ασκητήριο) και από εκεί δημιουργήθηκε η σύγχρονη ονομασία ή β) ότι πλήθος Σουλιωτών κατέφυγε στην περιοχή με σκοπό να αποφύγει τον οθωμανικό ζυγό, και την ονόμασε Σουφλί ( άλλαξε δηλαδή τον τονισμό και πρόσθεσε ένα γράμμα). Ο πληθυσμός του Σουφλίου σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 3.837 κάτοικοι.

Η Ιστορική αναδρομή

Πολλές αρχαιολογικές έρευνες που έχουν λάβει χώρα στην περιοχή, έχουν καταδείξει πως το Σουφλί κατοικούνταν ήδη από την Νεολιθική Εποχή. Η εύρεση τάφων και άλλων αντικειμένων  της ελληνιστικής περιόδου, αποδεικνύει την έντονη θρησκευτική δραστηριότητα και την κοινωνική οργάνωση που επικρατούσε στην περιοχή. Η πρώτη επίσημη αναφορά στο Σουφλί, γίνεται από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή το 1667, ο οποίος αναφέρει πως την περίοδο εκείνη το Σουφλί ήταν ένα κεφαλοχώρι που είχε κατορθώσει να απαλλαγεί από τους φόρους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η ακμή όμως της περιοχής ξεκινάει κατά τον 19οαιώνα όταν η μεγάλη ανάπτυξη, που γνώρισε η σηροτροφεία, συνέβαλε στην σταδιακή οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη του Σουφλίου. Η κατάσταση αυτή οδηγεί λίγα χρόνια αργότερα στη δημιουργία 4 εργοστασίων μεταξιού, των Αζαρία και Πάπο (1908), των Τζιβρέ (1920), των Π. Χατζησάββα και Τσιακίρη (1954) και τέλος του κρατικού εργοστασίου (1967). Βεβαίως στη γενικότερη πρόοδο που αναφέρθηκε, συνέβαλε και η κατασκευή και λειτουργία σιδηροδρομικού σταθμού το 1872, ο οποίος διευκόλυνε τις διαδικασίες διακίνησης του μεταξιού οπότε και στην επακόλουθη οικονομική άνθιση. Το θετικό κλίμα που επικρατούσε σε όλες τις πτυχές (οικονομική, πολιτική, πολιτισμική, κοινωνική) της καθημερινότητας, οδήγησε και στη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της περιοχής. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως το 1877 οι κάτοικοι ανέρχονταν στους 4.680 ενώ το 1908 ο πληθυσμός ξεπερνούσε τις 12.000-13.000. Κατά τα μέσα του 19ου αιώνα, σημαντικό γεγονός για την ιστορία της περιοχής αποτέλεσε η ανοικοδόμηση των εκκλησιών του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Αθανασίου καθώς και των δύο Δημοτικών Σχολείων.

Σουφλί

Όμως μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923 ξεκινάει η παρακμή των εμπορικών δραστηριοτήτων του Σουφλίου. Αιτία της παρακμής αυτής αποτέλεσε το γεγονός πως, σύμφωνα με την συνθήκη, η περιοχή της Ανατολικής Θράκης και η Ανατολική Ρωμυλία περιέρχονται στα χέρια των Οθωμανών. Συνέπεια αυτού είναι η απώλεια για το Σουφλί 70.000 στρεμμάτων, τα οποία ήταν γεμάτα από μορεόδεντρα, τη μοναδική δηλαδή τροφή του μεταξοσκώληκα. Επιπλέον, η υψηλή φορολογία του εμπορίου του μεταξιού και η ανακάλυψη της τεχνητής μεταξωτής ίνας έχουν σαν αποτέλεσμα την τεράστια μείωση της παραγωγής μεταξιού και το κλείσιμο των εργοστασίων που ασχολούνταν με αυτό. Πλέον στο Σουφλί λειτουργούν μονάχα 5 βιομηχανίες με αισθητά μειωμένη όμως παραγωγή μεταξιού σε σχέση με εκείνη των αρχών του 20ου αιώνα.

Σουφλί

Ήθη και Έθιμα

Τα έθιμα που συναντά κανείς στο Σουφλί απαντώνται και σε άλλες περιοχές της Θράκης, με διάφορες βέβαια παραλλαγές. Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα είναι αυτό της Μπάμπως, το οποίο τελείται στις 8 Ιανουαρίου του κάθε έτους. Σκοπός του εθίμου αυτού είναι να αποδοθεί στις γιαγιάδες που βοηθούν τις έγκυες γυναίκες να γεννήσουν, ο σεβασμός και η αναγνώριση του κατορθώματος τους. Η διαδικασία είναι η εξής: γυναίκες που έγιναν μητέρες το προηγούμενο έτος, επισκέπτονται το σπίτι της “Μπάμπως” τους, προσφέροντας τους συμβολικά δώρα. Αφού η γηραιότερη γυναίκα τους καλοδεχτεί, την οδηγούν με πομπή στη βρύση του χωριού και στη συνέχεια ακολουθεί γλέντι αφιερωμένο στις συγκεκριμένες γυναίκες.

Εκτός από αυτό το έθιμο, ξακουστά είναι τα έθιμα του Σουφλίου για την Αποκριά καθώς και τα ιδιαίτερα Χριστουγεννιάτικα έθιμα, όπως τα θρακικά κάλαντα ή οι παραδοσιακές συνταγές που μαγειρεύονται από τις νοικοκυρές εκείνες τις ημέρες.

Σουφλί
Μουσείο Μετάξης, Σουφλί

Το Σουφλί σήμερα

Στη σημερινή εποχή το Σουφλί αποτελεί έναν προορισμό με πλούσια πολιτιστική παράδοση. Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του, με τα “κουκουλόσπιτα”, οι στενοί δρόμοι, τα γραφικά μαγαζιά και εστιατόρια, που προσφέρουν στον επισκέπτη παραδοσιακές γεύσεις όπως είναι ο καβουρμάς, τα λουκάνικα Σουφλίου αλλά και τα κρασιά δικής τους παραγωγής, σε συνδυασμό με τα δύο μουσεία που λειτουργούν στην περιοχή, το Μουσείο Τέχνης Μεταξιού και το Μουσείο Μετάξης, συμβάλλουν σε μια εκ βαθέων γνώση της παράδοσης και του πολιτισμού του συγκεκριμένου τόπου.


Πηγές:

Σύνταξη κειμένου: Ευθυμία Μερτσανίδου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου